Ano mapang agitsü südi

Yaküm Yimpoksüi (November) ita nung India sorkar aser Naga nunger telok tsüngda ken o tiyongi aita jembir Interlocutor, R.N. Ravi-i Parliamentary Panel dang, Naga yimjung ken o latettsü atema mapang atakzüka meyutettsü, ta metetdaktsüba den külemi NSCN (I-M) telok dak alia Naga yimtenren telok 5-6 shi den-a yimjung ken o jembidar, ta metetdaktsü. Iba mapang nungji Centre-i Ravi nem ano küm ka atsülangtsüogo. “Mapang atakzüka meyutettsü” aser “Küm ka atsülangshitsür”- iba oren anaji ajanga Naga yimtenren onük latettsü atema ano mapang tatsükabo agitsü südi, ta angatetter. Atangji Naga linük nüchiso atema küm 70 dak tema raraa arur, iba den külemi yimjung ken o jembi tenzüker küm 20 jungogo, aser iba mapangji kanga talangka, anungji Naga nungeri joko matateter. Ajisüaka 2015 küm Luroi (August) 3 nü India sorkar aser NSCN(I-M) na tsüngda Framework Agreement sign sütepba ajanga Naga nunger nem teimla ka agutsüogo. Ajisüaka ano külen Assam, Manipur aser Arunachal Pradesh state temi dang masü saka Naga nungera aikati iba tezüngzüktep nungji kechi onüksa aliar metetner, saka tanü tashi nung Centre-i Naga agreement nung aliba onüktem tejangja sangdonga mali. NSCN(I-M)-i ‘Greater Nagaland’ (Nagalim) aginer, koba ajanga Naga nunger million 1.2 longjemtsü atema Nagaland den kidanger state asem nung Naga nunger aliba tesemtem züngokner, ajisüaka state asempronglai parnok litsü inch kata magütsütsü ta shiogo. India nüchiso angutsü anogo ka jelia Naga nungeribo asenok yimten nüchiso nguogo ta sangdonga lir, saka tanü tashi asenok India Union kübok lia arudar. Naga nungerji balaka, ta tangatetba nung Naga nungeri India nunger-a ta mesüner saka India Union-i parnok ket nungi asenok pilaa meyoknüi küm aika atsütepa arur tang tatemsa yimtenren latettsü atema mapang ka arur ama reprangteter. Interlocutor, Ravi-isa Parliamentary Standing Committee on Home Affairs dang, India sorkar aser Naga nunger tsüngda ken o jembiba nung NSCN-IM den dang masü saka tanga teloktema  dendaktsütsü nüngdak, ta metetdaktsüba sülen Naga yimtenren telok aika dena ken o jembidar. Tamalenbo India sorkari Naga yimten tebilemtsü onük ya linük temzüng alema lir ta angatetba ajanga Naga nunger yimten nüchiso bushirtembo yimtaka melitettsüsa tetsübutsüka amokmerena tesepket tena azük aser shiruru-a memeyong tepseta indok, iba denji külemi 1950s mapang nungbo yimdaklirtema arem nung küm aika timtema aliba taintemibo meteta lir. Iba mapang nungji India nunger sepaitemi yim rongdoktsüba,  küm piyong chiyungtsü tsük rizüngba jen rongdoktsüba, teburtem dak azükba, tetsürtem kangshiba aser aluia moudaktsüi maksüa reshikangshiba mapatemji asenok aikati majangshiaka otsü angashidang asenoki imdangi arur. Iba mapang nungjibo Naga nunger nüchiso bushir telok-telok küma lemsar maliasü. Yamaji tanü ama yimtenren latettsü mapang ana nung aliba tensa ka nung asenoki asen tsüraburtemi timtem arema longjemer nüchiso atema raraba jenjangji angatetra Naga nunger rongnung telemsa malitsü, merarateptsü aser India sorkar den Naga nunger ajaki agizüktettsüsa ken o jembia yimtenren latettsü.