Asen lima terenlok

Asenoki anepalu (maintain) mesütetter dang ashi, Nagaland nung Mokokchung district ya tamalen pur ser terenlok mapa tenzükogo. Iba jagi lenmang mejungaka taobo yimtsüng ajaki gari otetter. Tanü teyari tuluka mengutetaka yimtsüng aser town ajak nung school aser mozü ki lapoka lir. Iba denji light aser tzü tongja lir. Ajisüaka, timtemji light aser tzüji junga marur. School aser mozü ki teimbaka menendokdagi aser lenmang aika lenmanga mangu arem agi nembanga lir. Item denji ano government office aser ki aika anepalu mesütet samadagi. Itemji district-bo district saka district nung alirtemi government meyong oset aser kiojentemji pei meyong amai mebilemba agi takoksa ajurubatem lir. Tanü asenoki itemji meyipa reprangdanga bilemdangra, state nguli district küma aodang government-i terenlok mapa tululu kanga karaa inyaka ao, aser itemji nübortem meyong küma anepalutsüsa khuret balaka magütsü. State nguli aser district kümli nisungtem ano tazü, pei mang merükmejutsüa memetet aliba mapang ka mapa ajak angati dang inyaktsür aser teyaria agütsür ta asüba agi mapa ajakji government-i inyaktsütsü aser terepranga government-i dang reprangtsü, anungji nübortembo teyariji agia alitsüba danga ta tai tangatetba ka agüja lir. Iba jagi nübortemi government-i lenmang aser kiojen anepalu masüyonga tebushia mebushii government takoksa süang ta ser toktsür. Ajisüaka, government akoksabaji government nung alir yimsüsür aser tulurtem akoksar masü saka nübortem akoksar. Küm shia lenmang aneplautsü sen lemzüker, yamaji school aser mozü ki atema sen lemzüktsür, tzü aser light anepalutsü atema government-i senotsü endoker saka nübortemi itemji mebushir, anungji ketdangsertemi pei sünütsü asür. Ibayongji, tanü Mokokchung dang masü saka Nagaland nung district aika district agi district memesük kümogo. Ano, taoba küm 15 tsüngda district tasen akümertema kecha balaka renloka aoba mangur. Iba ama tensa mapang ka nung asenoki asenoksasa pei lima renloktsü asoshi bilemdangra, tanübo alima ya government office ka lapokba agi renloker masü saka nisungtemiang business mapa inyaktsü asoshi tesem tululu mesemteta tenzükba agi renloker, Tanü tesem aika nung district akümba agi masü mesüra division ka lapokba agia masü saka  nisung kati mesüra telok kati tesem ka mesemtetba mozü ki tajung ka lapokba, school aser college tajung lapokba, hotel tulu tajung lapokba aser industry tapu balala lapokba agidang alima renloka nütsüng renloktsü aser yimti tulu akümtsü. Tatishitsü ka, Tuli ya Mokokchung district nung sub-division tuluka asüba agi paper mill lapok masü saka paper mill lapokba agiang sub division ka küma ao saka ano paper mill shibang nungbo yimti tilaba akümtsü aser nütsüng ajemtsü, anungji administration sub-division alitsüa metemsüi akümtsü. Iba amaji ano, tatishitsü agi Tzürangkong nung nisung kari industry ka lapok nung mesüra mozü ki tajung mesüra kaketreju tajung ka lapok nung yangji inyaker aser ayangertem agi nütsüng aika akümtsü aser yimtia tulu kümadoktsü, anungji itemji anepalutsü atema administration den police station amenoktsü aser nüngdakba department balala amenokyonga aotsü. Tanü lima alima renlokba yimyaji aji lir. Tetezü, akhidangbo district mesüra divison ka tama aküm, government office ka amenok aser külenang nisungtem lia yimti küma ao, saka tanübo nübortem tama aser government tesü ta meyiptepogo. Iba jagi taoba hopta nung asenoki Mokokchung district ya district ana küma lemsa nunga koma süla ? ta asüba tasüngdangba nung shisalemsatepogo. Iba tasüngdangba nükjidongji district akümba tajangzük aser district küma otettsüba yimyatem indang shisalemsatepner. Atangji, government office ka amenokba nungji 4th grade mapa karbo adoktsüa akok aser contractor kar mapa angutsüa akok saka iba jagi nübortem ajak ajangzüktsüsa alima merenloktsü. Iba tangatetba nung asenokbo asen lima renloktsü tasa (ideas) jembia shisalemsatepdi aser mapa küma inyaktsü merangdi.