Clean Election ya Tsüngrem ola

  ~ I. Zulu Pongen Mongsenbai Ward.

Election ya democracy agi melaba temzüng maparen ka lir. Dr. Ambedkar-i yangluba Democracy inyakyim ya onsara ajung. Iba dak sendakba election temzüng temerük kecha nunga tarendak makai aser timtem meli-i nüburi mulungba nung pei koma koba shiba junger ta angatet, yamaji mulungsoa vote agütsütsü atema yanglu. Yangi rarateptsü lenmang mali, vote kaji nisung kati khen tang ajentsü melaa lir. Shinga nokdangtsü makok. Vote agütsütsü tenüng alir nübu ajaki shilem agitettsü koka lir.
Rongsen yaa official nüngdak aser inyaker chiyongdaktsütsü nung indoktsü akok, mapa nung yarisemer nem taa agütsütsü akok. Clean tetezü temerük, süra kechi merükba indang ashir, election systembo temzüng yangluri temerük yanglu, saka aseni pei adoktsü tasa asadang menentsüba tang lir.
NBCC aser ABAM ajanga clean election temzüngbo agütsüogo, saka shidi süra NBCC-i anir kin ajak mungdang kaka alinungji, iba temzüng dak aketba ya akhangshia sangdongtsüba sür nung züba-züba toktsür, clean election dak sentakba aser menentsüba tulutiba ya sen lir. Election -i air shia pei party nungi mi aputettsü atema sen terara agütsür, saka centre sorkar (BJP) ajanga tzüyim rakpok amai sen mezüngdangtet den olem tajung bener arunungji joko parnok den toktepdang party tilaba mokoksümonga sen amshitsüsa akümer, idangji clean to amadoker, Tsüngrem ochiba temerük mangdang tulu tua angashir nung ajia amadoker.
Sen amshiba nung BJP ajanga clean election raksatsüogo. Asenok Naga lima yabo missionary lima asünungji Democracy süaka tetsübutsü tensaji BJP ajanga arur asünung, Khristan rishikangshiba, tepsetba, tetsür rape asüba, tilar kin ajemreptsüba, item ajak ya inyakdakmongaka mangu amai ola madoki toktsüba ya BJP sorkar aser party, ano temzüng dak alia sen talubosa agütsüba yabo NBCC-ia kechi ashir. Shekhim state ama asenoka onok Khristan lima nungbo iba BJP yabo magizüktsü shitet nungbo kanga jungla. Saka tin tazüng temshir ama kazüdang mojingibo asen atsü rakpoka aitogo. Asen Naga lima kokra ajak akok ama bilemtsü mapang tongogo. Meyongnem raksaba yaa BJP ajanga lir.
Tarutsü Naga yimten asoshia tepang tang ashi maparenji talangbai aotsü, asenok ya India nunger kübok puoka ayu amai kümogo, joko teimlatsü samar amai bilemer. Mathi 26: 15, 16 nung yamai zülua lir, Yihuda Iscariot nem tatsük semer ji Yihuda Putiyongertemi agütsü. Iba 33 AD mapang tatsük semerji tanü putu den medemdangra sen crore 30 shi asütsü südi. Shibai aji maginütsü, saka Yihudai pa temulung meyiper sen ji Putiyonger nem tenla kidangi arua agütsü, saka Putiyongertemi aji azüh alang sen agütsü nungji magizük, anungji pai aji tenla kidang padoka yutsür oa suseta asü.
Kechi party südir süaka vote alitsü aser ayoktsü clean election temzüng nung mela mali. Tsüngremji temerük aser yimtenjia Tsüngremi latettsü asünungji temerük, oda nisungi raksar tang lir. Anungji bilema maliba ola tasen kaji Tsüngremi nisunger mulungjangi aitdaktsü, koba dang clean election ta ajar. Aser Tsüngremi ainkartem dang jungkai adoktsüba olaji shibai sen yong vote yokdir parnokjibo iba sen agi aliba chiyongtsü terok adena maitsü, ano kari ashir sen lakh aika bener Velore tashi oaka tashidakji maneptsü. Ainkartem jagi tiyazü mangdang ka angu mesüra Tsüngremi ashiba oji mesüi matemtsü ta bilemer.
O Khristan tajungtem, asen senso rongnung Hindu Muslim amangerbo shinga malitsü ama bilemer. Nibo shingaia sen meshizüka mangu, saka bazaar nung dokan nung lijaliyongba, nisung nungzüba ajanga sen talubosa amshiba angur. Ita sen achirtem ROP ano mangu, house building loan ano mangu, aki ama kasa jenjang dang sür nung tanüsa alimatsü ariteper amai ilongteper. Tanur scholarship tera anguba agia yamaibo masütsü ta bilemer. Ya koda(?) ya tanga kecha agia masü saka election sen amshir asütsü ta bilemer.
O Khristan tajungtem, na koba Tsüngrem dak amangerar bilemdangang, Yisu Khrista amangerbo temerük aser ochishir, na shitak lirma(?) Kotaki aotsü amanger asoshi tekümdangtsü tulu lir. Saka nai sen dak rangloker sen agi tang ajak inyaktetsü ta bilemra sen yatentsü tang mapang tajung lir. Ilongang aika bendenang kenübosa na Vellore atongtsü, anungji Vellore-i aotsü sen kwi nüngdaktsü aji beria bendenang, aika meshiang, election kibur ajak dangi oang, kechiaser ochi meshili ta süra lenmang kanga sadema lir. Sen ya senti, sen ya senzüka aoba tzü ama, sen agi ajak aliteter, sen agi education nguteter, tila tanurtem ya rongsen, parnok dak tekolok shisatsü tabensa lir, sempet tulu lir, itemji bushitettsü merangdang sen mezüngdangtet indoker.
Asenoki angatetdi, sen ya merüka amshira temoatsü, saka memerüki lalushiponga kong nungi koda arur meshisadangra lendong tulu ajurutsü. Nai tanurtem nem senmang ki aika süa yujaka idakji alir meli-i Orija ama yima aotsü ta Apijemtsü Shin kaket nung zülua lir. Ano nai yangluba ki nung na malitsü ta zülua angutsü, ya tetsübutsü tulu lir, Lai züngang, Tsüngrem dak azüitdi. Osang azünger ajak moajang.