Rohingya tebilemtsü nungi angazüktsüla

Rohingya ta ajartem ya Myanmar kübok Rakhine state nung alirtem lir aser parnok ya Islam amangertem lir. Rohingya nunger nütsüng yongsükji 800,000 shi lir aser parnok rongnung lakh 1 shi refugee camp tem nung jenoka lir. Rohingya nungertemi parnok ya Rakhine state nung lisopurtem lir ta ashir saka tangartemi parnok ya Bangladesh nungi aruba Muslim nungertem ta züngshir. 1962 küm Rohingya nungertemi parnok atema linük balaka agüjang ta takhangba agütsü saka Myanmar mitkari sorkar kümtetba sülen Rohingya nunger madak tashiyim agi yimsü asütsü tenzük. Burmese Citizenship Law of 1982 ajanga Rohingya nunger nem Myanmar senso temeden magütsür aser Myanmar sorkari Rohingya nunger dang talidak makaba Bengali nunger ta ajar. Lia arudang, 2012 küm Rakhine state nung lisopur Rakhine Buddhist aser Rohingya Muslim nunger tsüngda mepetmesü adoka rara tenzük aser iba ajanga nisungtem pei talidak toktsür jena aoba tensa ajuru. Myanmar-i tesüsabuba agiba census nung Rohingya nunger dang parnok Rohingya nunger ta masü saka ‘Bengali’ nunger ta sür tenüng züluoktsü atema tetuyuba agütsü. Parnok Bengali nunger ta züngokba ajanga senso temeden magütsütsü kechiyong, parnokji Bengali nunger arua alirtem ta ang züngoktsü ta sorkari ashi saka United Nations-i anir linük aikati Rohingya nunger nem Myanmar senso temeden agüjang ta mepishia arur. Tang Rohingya kin nungi Arakan Rohingya Salvation Army ta ser kiralongrar telok ka tentetogo. Iba telok yagi ozüng alema mapa inyaker aser taoba ita parnoki police amakba sülen tang Rakhine state nung tensa tamajungba kümogo aser Rohingya nunger aika Myanmar toktsür jena aoer. Shibai metet küm aika tejakdang Bengali oshi jembirtemi Myanmar nung oa alidang, lisopurtem jagi kecha masüar ta sür zübazüba toktsü südi, saka lia arudang parnok nütsüng teimba raloka aoba den ano nisung talila arusema aliba ajanga, tatem nung iba ajanga Myanmar asoshi aser talisa lisopurtem asoshi tebilemtsü tulu ka ang bener arutsür kangshir. Külen, asenoki India kübok Tripura state nunga reprangdangra, bendangertem nütsüng teimba akümba ajanga lisopurtem telok tilaba küma lir aser tanü lisopurtemi parnok atema Twipraland ta ser state balaka tentettsü takhangba agüja mapa inyaka arudar. 1949 küm India kübok state ka akümdang Tripura nung lisopur nütsüng yongsük noklang nung shilem 80 shi liasü, saka tanübo parnok asemsü nung shilem ka shi ang kümogo aser telok tilaba lir. Tripura nung nütsüng yongsük teimba rongnung Bengali oshi jembiba Bangladeshi nungertem lir. Tanü lisopurtem ang telok tilaba kümer bendanger kübok alitsüsa tensa ka ajuruogo. Yakanü, Dimapur nung aliba Muslim nungertem Id-ul-Zuha ta ser benjung amung aser parnok anepdang Idgah ka nung nung par tsüngrem külemtsü atema adenshia liasü. Iba indang noksa kar social media balala nung prokshiba angudang, Dimapur ya Muslim nunger jila ka ama mesüka reprang aser kasa mapang nung kanga dang shisabulua bilem. Kasaji tanga district tem nunga Muslim nungertem adenshia kanga longsotepa benjung munger alitsü südi ta bilemer. Hao, Nagaland nung aliba Muslim nunger ajakji Bangladesh nunger mesüra Illegal Bangladeshi Immigrants(IBIs) ta ajartem dang masü, saka India senso tajungtema aika dena lir, saka reprangdanga ora IBIs pur ya anogoshi ama Nagaland nung alitsü atema arur, aser kinük kisang ajaklen parnok lir. Iba ya Naga nungertem, Nagaland nung lisopurtem atema tebilemtsü tulu ka aser asenoki tang rongdak inyaktsü mapa ka lir. Asenoki tanü iba onük atema tebilemtsü mebeni toktsüra, künü anogo asen Nagaland nunga Myanmar aser Tripura nung ajuruba tensa ataloktsü ana nung lir. Iba tebilemtsü atema sorkari mapa inyakba ataa mekazüli, saka lanurtem aser talisa kaketshir tentettemi anir mapa inyaktsü mapang tongja tongogo. Tanü asenoki IBIs ta ajartem ya mazüoktetra, künü anogo asen chirnurtem aser semchirtem, asen Naga lima nung lisopur saka telok tilaba kümer, bendanger kübok ala-ashia alitsüsa mapang ka kobi melii arutsü.