Tali amenba ajanga asen arishi leptoker

Tanü putu nung meimchirtemi temang nung timtem adoktsüsa libaliroba tamajungtibaji tali amenba lir; asenok mapa inyakba tesemtem nung tali amenba aser computer amshia mapang tali games asayaba/mapa inyakba ajanga asenok tali ‘inactive’ kümdaktsür.
Mapang tali endoka amenba ajanga asen temang nung timtem balala agütsür, ta mongintemi bushitetogo, aser item rongnung tali yiraba, high blood pressure, temulungjang tashidak balala aser anojungi asüba densema lir.
World Health Organisation (WHO) ajanga tain kati anogo ka nung tajemba agi minute 150 bo temang arakzüba ‘physical activity’ alitsüla, ta ashir aser mongintemia, asenok temang anema alitsü atema anogoshia nisung kati tajemba agi mera 10,000 bosa jajatsüla, ta ashir, ajisüaka aikati temang arakzüba activity maliba ajanga temang nung timtem aika bendenloker.
Tawa study ka ajanga, mapang tali endoka amenba ajanga arishi tatsüba akümba bushitetogo.
Study balala 40 shi medemdanga asadangba sülen mongintemi, mapang talanglang endoka amenba ajanga type 2 diabetes, temulungjang tashidak balala, cancer adokdaktsür aser anojungi asür, ta metetdaktsü.
Iba dak sendakba nung mongintemi ashiba agi, mapa inyakba tesemtem nung mapang shia anisüngzüktsüla, temang songlatsüla aser kokra jajatsüla.
Mapa inyakba tesem nung aser temang nung tetsüh (muscle) meraksadaktsütsü atema mapang shia minute 15 bosa asen amenba menden toktsütsüla.
Source : Internet