Ochishia alitsüba putu

Asenok mapang talangka inyakyim ajunga nung ochimashi lia arur, linüyonga melinüyonga ochishia alitsüba putu ka nung asenok alitsü tenzüker. Atangji, asenokia ochishia linür saka melitetter, anungji ochishia alitsü nüngdakba indang tesem ajaklen jembir ta aliba mapang ka, tang ya joko nisung shia pie tenüng maitsüsa amshitsü atema Aadhar card amshitsü tenzükba den külemi ano tangbo government nungi kechi teyarisa agütsüdir, ajakji teyari angur tenüng nung indangindanga pei bank account-i dang yoktsü telemtetba agiogo. Atangji, tang tashibo nübortem asoshi Delhi aser Kohima nungi yokba senotsü teyaritem ajak ketdangser tulurtem ket ajanga dang senjang zünga agütsür. Iba jagi maparen aika nung aiben shitakba teyari angutsü pur ket matong  samar aser ano aiben tiyazü tenüng nunga ketdangsertemi agizüka achir. Ibayongji, Delhi aser Kohima nungi yokba senotsü teimbakati teyari nüngdakba purtem ket matonger. Atangji, teyari nüngdakba purtem ket teyari agi matongbaji tetongzüng nung alirtemi tama parnok shilem ka agiteta yur, ketdangser shia pei table ajang shia pei pei shilem agitetba agiba agi tangutsür pur ket matonger. Iba ama ochimashi sobaliba benshia arur mapang talangka asünungji, taoba government aliba mapang nungi temelenshi tajung ka bener arua ochishiba sobaliba tenzükdi asüyonga metenzüktet kangshia arur. Taoba mapang Congress mapanga linük nung ochimashi mapatem nokdangtsü asoshi nübortem nem tashi ka agütsübaji ‘ Right to Information Act’ latetba ya ka liasü. Iba ozüng latetba ajanga tangbo government office ajunga nung nübortemi asüngdangya tsübua inyaker. Aji oda, tamalen amato auyabo auyar saka tangbo kibur tsübua auyar aser kenkenbo auyabaji puteta meyipa agütsür. Ano, Congress mapangsa Aadhar card amshitsü merangdangogo saka mapang agi mesütep melatettet arur, tang BJP teloki aniba government mapang Aadhar card amshia ” Direct Benefit Transfer (DBT)’ sentong ajanga nübortem o teyari agütsüba government office na tsüngda shinga maitdaktsüi indangindanga teyari angutsü pur ket teyari agi atongtsüsa inyak tenzüker. DBT tetezü na government nungi teyari angutsüba teyariji shinga ajanga masü saka government office nung indangindanga nü indang bank account nung dang enoktsütsü. Atangji, tetenzükdang nungi NREGA sentong inyakyim nunga yamaji shia lir. NREGA sentong ajanga yimtaklirtem küm nung anogo noklang ka ayangtsü temeten agüja lir aser iba ayangba anogo senji government-i nü meyong bank account nung dang enoktsütsü. Iba jagi, nisung ajak, kecha katikara mali, pei tangutsü tim shitak angutsü. Ano, kodang ayanger ajak pei account nung dang ayangba anogo senji enoktsüdir, nisungbo mali ser nung taila tenüng amshia senotsü magizüktettsü, kechiyong taila nisung tenüng nung bank account melapoktettsü. Tanü Nagaland nung balaka vote aika sünüba agi aser constituency delimitation nung makoksanüba agi electoral roll nung tiyazü tenüng den nisung kasa aiben züluoka lir, ano nütsüng yongsük züngdangdanga talila aika agüja lir. Aji oda,  jangotsü aika adjust süa aginüba agi ration card talila aika yanglua sayur. Kasaji sen aika agizüka aginüba agi job card talila aika yanglur. Item ajakji kodang asenoki bilemdangdir, asenok ochimashiji ulura, oda asen tango sashiba, chiyongba aser jembiba ajakji ochimashi aser ochimashi dang lir. Atangji, kodang asenok maparen ajak nung Aadhar card ajanga dang inyak tenzükdir, nütsüng talila mezüngoktettsü aser tiyazü nung teyari magitettsü, anungji tamasabo kanga akoksar amato asütsü. Aji oda, kodang Aadhar card ajanga DBT maparen ya tenzükdir, ita sen dangbo teimba ngua aliba lenmang to shibangtsü aser kecha meinyaki takar akümba tashi to mali akümtsü. Ajisüaka, asenoki angatetsüba kaji, ochimashi agi takar küma alitsü agibo ochishia , David chuba sarasadem ama, Tsüngrem amadoktsüsa takar-a masü aser auyatsüsa sensaker-a masü, pei nüngdak aser nükjidong yari pei taküm ochishia jangratema alitsübajisa tajungba.