Tanü asen Ao kin koleni aor ?

–  R. C. TOCY AO, Kevijaü, Dimapur.

1. Asen Ao kin Lidenlika aser Lijen ajak asenok tia maka O zülu maka pangpilen nung tang angazüktepa jempia aror. Oboula nungeri asen tampu, asen aka, aseni ajung, aseni alep, aseni akok, kenshi oshijia asen ta tang teimba shia aru. Asen oboula tangari leper aoba, makamait aneti aoba, tangar lar akümba amala otsü asenok dang mashi aser mejembi nungji mangashi. Tanübo asen Aoer ajak takar jongpongchir, nokinketer, yimsüsür semchir dang aküm. Ajaki ya khen aroka shisadangtsüla, ya ajanga “Tajung Merba kin ka kümadokogo.
2. Ao kin Chungli Mongsen na sobaliba tajung akaba kin ta jempir, saka telong tashi ia reprangdangra adianu, aiano akhi tongopar, raongrapir kümer aliba aika angur. Yimkong salang ka ajanga ya ken reprangshitsü junger. Akhidang yimtsüng shia pei pei amung süngkümshi kübok, pei meden yimsüsüba (Independent Village) aliba mapang kiba lembo aser libaliro to masü, bentang kiyi-i ang masü, yimtsüng ka nung mepu balakati kipakiyi meyoknüpa to masü; tanü alima ajak ka amai dang kümer jala lemputepba putu ka nung asenok alir asünung, aika nung tetsüktakba aser tzü menentsüba (Ozü yimerbo, onokbo odang lir) ya ngua tasüngtet Sobliba to iba yagi koda medentsür ta aiben shisadanger.
3. Asen Aoertem tanü Tebu taren, Tebou aso telong tentepa Mungdang litepba arur. Hau, ya kanga junger aser ya ajanga yim aser jila balala nung aliba ourtem adianu metettepa, anikilen nung terabo asüngtettsü imlar. Saka ano yagi asen rongnung telemsatep, tarishitep, tampu raktep, makmashishiang tali adentsü amai reprangteter. Oboula nungeri Chungliyimti lima, Chunglir shibo asem aser Mongsen shibo asem kulemi lungjema arrsalang sümedem Sobaliba terentesü tentet aser koridang nungi senshidang lipajen tajung bener senshipa nung tamakok tulu adokpa ngua arur. Tanü asen Aoer Arogotem, Lenirtem, tepu taren shia, aso shia Arokotongtem, yimtsüng shia Yimsüsürtem ya ken aroka shisatanger Aoer ajak tebong ka langtettsü lemjem ka yanglutsüla, mesüra tarutsü Ao kin tia tamajungbai aitsü. Naga nunger rongnung mezüng Khrista yimsü agizüka tanga kin dang Khrista tesangwa osang abener, Lensanir kin to tangar menütong akümer amai nibo reprangteter. Naia koda ?
4. Asenok Chungliri asen tebouji tang Sangtam lima Chungliyimti yim aliba tenemkung koba nung Oboula Otsüla nungeri Long Terok azünga yuja lir, yangji puktet ta jempir, aser ajia Tepur asem aser Tetsür asem ta ashir. Uo! Ajia par putu nung pari ajiang asatet nungji ajia MAITSÜR. Saka kanga aroka bilemtangra, par dak jakzük mapalemji reprangang,TDongbok semchir = Taonger, Longbok semchir = Yimsüsür aser Longjakreb semchirji Tejamir. Süra Nütsüngji shir ? Oboula asem semchir ya ken junga shisadangtsüla.
Asen meküta aliba tanga kintem, Sumi, Sangtam, Chang, Konyak, Yimchung aser Lotha nungertemia asen indangji koma jembir? Yangli, Okha, Khoyo, Atunglemjem, Meshilimi otsü jaki keji tuyur? Asenoka yangji aden asü masü ?
Long nungibosa meimchirji apoktsü masüji joko asen Chunglir yimtsüng balala nung yimsüsürtem, Tebuo semchir taren ajak nungi arkotongtem ya kanga junga meyipa reprangshitsüla. Asen külem Aoer, par Mongsenertem joko asen Naga lima adena ogo, Sangtam, Chang, Yimjong, Sumi aser Lotha kini anüdoklen talang nung aliba tesem balala teyur. Ano karibo tuagi Anülutip lima Mongolia jia tetshir.
Anungji, tarutsü lanu Putu asoshi tanü asenoki ya TIM ta angateta shisaliso bushirtem (Research Scholars) asoshi lenmang lapokja Chungliyimti jakdang lipajem otsü aser tesem tsüngsü aputsü nüngdaka kümoko.
5. Asen Aoer kidong balalai Sangdong nung, “Aji Ozü Tepu:, “Aji Ozü tepo”, yangji shipai dangshitir Puti Senchi achitsü, Pa dak alang merenshitsü, ta yamala mesükba Tir Yimyim aser Ao Milen amala nung atoktepba: Ni tampu, Pa tanupu; Aji Ozü, aji par; ta jempitepba yabo anentsüla. Joko ASEN, ASENOK agi melentsüla.
Ken ka:-
O Menang ali poker, Tsüngrem ami metitako;
Shipa towap sarota imkangtsü ina.
Lada dangko ya semtsü, Yonü dang ko ya semtsü ina.
Shipa Towapa sar o ta? Anüng ali yangroer,
Jongpudemdem, trunktsünger towapa oh ta.
Esa nisunger asüaküm tetajem ashi,
Meyotsüngpa ika pa na kümrowa.
Asenok tang taküm alir shinga Chungliyimti, Aonglenden, Soyim, mesüra koridang asoba masüi arishia alir mali. O tsüshia, ken süshia otsütemjia pangpilen angazüktepba jempiteper. Kari bendenloker, kari rüdoker; zülu maka, kuli maka. Anungji aji shidak, aji tang adi ta tejangja mali, shinga balaka temeden menguteter. Anungji kuli süteptsü madoker.
Tamalen tsüraburi tenshipa ken jaki ashir; Teyanglur Tsüngrem ka dang lir. Nisungi asüküma, mezümeküma alir dang ashi. Anüng Ali yanglusang, Asü Lima nunga O bendangsang, Paji ka tang. Pa dak alaka tangar shinga mali, Pai ajak metet, Tesüipa, Tang aser Tarutsü pa ket nung lir. Pa nem dang bendangdaktsüdi.