Tsüngtsüng azüktsütsü

Nagaland nung ochimashi mapa kanga inyaker aser itemji nübortemi puteta anidaker saka ochimashi mapa inyakertem dangji kecha meshitetter. Aji oda, Nagaland nung ochimashi mapa anema inyaktsü asoshi  tawa tanü tentetba ACAUT telokia RTI ozüng amshia department aika nungi ochimashi mapa inyakba puteta lir. Ajisüaka, Nagaland nung ajuruba tebilemtsü talila kaji, ochimashi mapa inyakba putetaka temetongshitsür mali, kechiyong ochimashi mapa inyakertem dak shingaia kecha meshitetter. Joko, lia-lia Nagaland küm 50 ajungdangbo alima nung ozüng mamshiba limaji Nagaland kümogo. Tanga lima nungbo tanü osangkaket nung nisung kati sorkar maparen kar nung ochimashi inyakba indang zülura, iba osangji amer bangdak nung alirtemi tatem tashi bushia temerenshitsü purtem merenshir aser temetongshitsüla tashi metongshitsür. Iba jagi alima ajunger. Alima asünungji ochimashir aser ozüng raksar alitsü, ajisüaka itemji tebilemtsü masü saka tebilemtsü tulutibajibo item ozüng raksartem anema inyaktsü asoshi shimteta aliba purtemi tamajungji anema menokdaktetba tebilemtsü ya asütsü. Atangji, ACAUT teloki temulung agüja bushiba ochimashi mapa inyakba tesemji sorkar mapa nung tim mesüi aniokba mapatem lir. Nagaland jungnüseta majungbaji sorkar mapa nung inyakertem shimba nungi tenzüker. Aji oda, tejangrar aser temsüa alir lanurtem nem maongka teperi agüja mapai aitsü atema tatidang agütsüdaktsür külen, parnok rongnung tajungtiba shimer inyakdaktsüra, state sorkar kübok mapa inyakertem ajak mapa takok aser tajung asütsü. Iba jagi ano anünga alir lanurtema lesson meranga bushitsü aser nendaka inyaktsü ajungshiteptsü. Ajisüaka, tanübo tatidang ajanga tajungtiba shimer masü saka yimsüsür aser ketdangsertemi mulungba nung tesendaktep aser teyarir alirtemang sorkar mapai itetter. Parnokjibo junga mazüngyonga aser metemsüyonga teyarir aliba agi junga azünger aser temsüa alirtem ajak merzüka yutsür mapai aitsü aser repranga lia regular akümtsü. Iba ama inyakyim jagi tesayu mashi ser tesayur shimer, computer amshi memetet sür computer amshia mapa inyaktsü shimer aser junga mazüng memetet ser tulur menden nung mendaktsür . Iba jagi tanü Nagaland shiranger. ACAUT teloki temelenshi bener arunübaji item meshitaki inyakba tesemtemji lir. Ajisüaka, tanü  nübortem asoshi tebilemtsüji ochimashi inyakba tuteta sayuaka sorkar nung alirtemi tenaronga marepzür, kechiyong itemji parnoki inyakba lir. Ano, tanü Naga nungertem asoshi tia makatibaji lokti tentet paikya liaka shingaia ochimashi tuteta sayuba anasai maor. Iba ama tensa mapang ka nung, Naga nunger nübortem tebok masüng ayar saka tebok sünger tokdokertemi parnokji menütsür. Naga nunger junga azünger aser alima tenzükner lanurtem aika mapa mangur saka junga mazüng aser ochimashilen nungi nübortem rongsen bendentsü bilema sorkar mapai tezülen nungi  aiertemi parnokji menütsür. Tanü Nagaland nung tashidak tulu bener operation agitsüba tebilemtsüjibo yutsür mozü süngjang ka malitetba agi anogo shia sorkar mozü kidang sensaker aser tilartem mangyim jashi tia ajurur. Ajisüaka, itemji kecha hau ta mali parnok anepalutsü purtemi temenütsüang menütsür. Iba maksü tia nung kodaser asen nübortemi ochimashi tongpang patetka nung ya nokdaktettsü ? ACAUT teloki sorkar mapai aiertem indang dang bushir ashi, ano sorkar senotsü amshia terenlok mapa inyakbatem bushira, bushir mebushima, ochishia inyakba mapabo tilakata mangutsü. Iba ama tensa tia ka nung, nübortem asoshi teimla tila kaji ACAUT teloki tim mesüi inyakba department anema okadak ken o ( Public Interest Litigation) benoktsü. Iba mapa nung nübortem asoshi inyaktsü tangatetba alir okatsürtem (lawyers) kari angati okadak jembitsütsü mulungtetbaji pei tetsü taso lima nüjiso asoshi raratsü mulungtetba mapa ka asütsü. Atangji, danü nem tsüngtsüng azüktsütsü kanga tasak saka tsüngtsüngji mazüktsü tashi parnok alitsü yangluba kidang koyatemji melitettsü. Anungji azüktsütsüla.