16 Point Agreement melen kechi ?

Nagaland nung tang tashi Naga yimten tebilemtsü agi kangshiba ya 1960 küm yangluba 16 Point Agreement ajanga Naga yimten tebilemtsü tatem küma mejembitetba ajanga lir. Iba jagi tang Naga yimten tebilemtsü latettsü jembiba ya, tatsüba agi, Naga nunger asoshi 16 Point Agreement dang nungi temaba aser tajungba jenjang ka latettsü asoshi jembir. 16 Point Agreement ajanga Naga nungertem alushi agi sendaktepa aliba kintem tashibo India telongjem kübok Nagaland ta ser state ka kübok alitsü renem. Ajisüaka, ibaji tamakok anguba ajanga Naga nunger teimbaka tang aliba Nagaland state kübok masü saka Myanmar nung tesadangka ser Manipur, Assam aser Arunachal state-tem nung Naga kintem aika lir. 16 Point Agreement nung Naga nungertemji ajak Nagaland kübok alitsü ta liaka maitetba tebilemtsü aser kuliji Naga nunger yimten lenir taintemi meteta alitsü. Tanübo Naga nunger ajak state kübok alitsübaji taoba mapang dang nungibo tasakba kümadok nungji, Naga yimten telatetba agitsüba ya mapang tagila agir aser melamelaabo melatettettsü. 16 Point Agreement nung renemadoker asünungji, aser Naga nunger linük tenzükertem NNC aser NSCN na pronglai kasa onük nung akanga nokdaker asünungji, iba taginüba aser teyongyaba nungibo ano Naga nungertem mepilai lir. Aji oda, nübortemi imlaba ama meinyaktetaka Naga nunger kaketshir telongjem NSF nükjidonga Naga nunger ajak yimten ka kübok kenübo longjema alitsü teimla nung inyaker.Ajisüaka, tang tang Naga nungertem jakla aser tia reprangdangra, Naga nunger lushi ajak yimten ka kübok alitsüsa India den jembitettsübaji kanga tasak kümogo. India government o NSCN- IM na tsüngda ‘Framework Agreement’ renemba nungji kechikomaka zülua alir yimjak nung memetetdaktsü asünungji, kechikomaka renemar memetet, saka India government tenüng nung jembirtemi Naga yimten telemtetba kati aruakasa tang aliba Assam, Arunachal aser Manipur state-tem arrtsü memelenshitsü ta shijen ashiba angashir. Ano, külen 16 Point Agreement nung lemteta aliba ama Naga nunger lushi ajak Naga yimten ka küboki aittsüla ta Nagaland, Assam, Arunachal aser Manipur nung alir nübortemi kenüdanga lokti senden ayongzüka jembiba mali mesüra takangba agüja longkak aitba mali. Atangji, Naga nunger lushi ajak Nagaland kübok ayutsü ta 16 Point Agreement nung renema aliba onük mapa küma inyaktsüla tabo Nagaland tatar senden nung asemben pezübenkabo pangzüng küma latetshia yuogo. Ajisüaka, pangzüng lateta ayuba dak alaka kenüa committee balaka shimer inyakdang masüji, item ajakji tejak meyi o amai dang bilemer. Aji oda, Naga nunger lushia ajak Naga yimten ka kübok bener marutet aser yimten nüjiso angutsübo joko pongmanga masü ta küma ora, 16 Point Agreement dang nungi tajungba aser temaba telatetba ka bener arutsübaji lenmang sadema mali amai angur. Ajisüaka, Naga yimten tebilemtsübosa lir asünungji telatetba kabosa nüngdaker, anungji Nagaland government-i anir Naga yimten nüchiso asoshi inyaker Naga nunger yimten telok ajak külemi longjemer 16 Point Agreement ya khen meyipa reprangshi nungang, iba mapa nungji tajung ka adoktsü amai bilemer. Aji oda, yakanüang Nagaland chief minister, Shurhozelie-i ashi ama, Nagaland government-ia Naga yimten onük jembibaren nung teyarir aser terepranger dang mesüi joko teka amuoka aser tebang ia inyaktsüla.Tanga Indian National party-tembo yutsür, 1964 küm nungi tenzüka Nagaland nung tentetba “Regional party” nükjidongjibo Naga yimten tebilemtsü latettsü asoshi liasü. Ajisüaka, kodang government nung lidir Regional party-i iba tenangzükbaji o agi jembir dang ashi mapa agi meinyaker. Naga yimten tebilemtsü latettsübaji teinyaktsütem rongnung mezüng asütsü tabo party ajaki election shia jembir, saka election temerbo portfolio tama rakteper aser senotsü bushilen senzüdang küm pongo süia anogo agi meperir. Aji oda, tanga joko government kümsük atemtsübo ita ishika dang anünga lir, iba mapang tatsüka tsüngda Regional Party-i aniba Nagaland government-i center sorkar den jembia telatetba kabosa bener arutsü merangtsüla.