2030 küm Nagaland !

2030 küm tashi nung Nagaland tajungba küma renloker alitsü asoshi sentong yanglutsü atema tang state sokari nübortem dang nungi dena shisatsü meshia mangdang ka yanglutsü apusoba mapaji junger, anungji imlaba ama nübortemia shilem agitsüla. Atangji, sorkar nung ketdangsertemji state aser nübortem asoshi sentong yanglurtem lir, anungji parnoki küm ka sentong süli mesüra küm pongo sentong süli parnoki dang yanglur aser itemji tatar senden nung telemtetba agir inyaker. Ajisüaka, sorkar ketdangsertem aser tatartemjia nisung dang asünungji, parnokia aikabo meteta mali aser parnok rongnung tarutsü asoshi sentong atongtsüsa shisarajema bilemba nisungtem aikabo malitsüa akok. Anungji, sorkar mapa nung meliaka mesüra tatar yimsüsür mesüaka nübortem rongnung shirnok nem Tsüngremi temetetba aser shisatsü tajung agüja lir, parnoki atsüayong mesüi Nagaland asoshi tarutsü atema sentong yangluba nung shilem agia shisalemsateptsüla. Atangji, tang aliba Nagaland state raksaa aliba shitak küma yanglushitsüba ya mapa temela masü saka yanglushitsüla.  Aji oda, tajung kümnüa inyaktsü apitetba aser mulungtetbajia nübortem asoshi temoatsü tulu asütsü, anungji taruba küm 14 tsüngda asenokia Nagaland asoshi kechi inyaktsütsü ta asüba tebilemtsü khuret ka asenok ajak nem agütsüogo.  Mezüngbuba nung 2030 küm tashi nungbo tang Naga yimten tebilemtsü agi asenok kangshia aliba ya otsü ka dang asütsüsa state sorkar-i tang dang nungi shilem tuluba agitsüla. Tanabuba nung, tang Nagaland nung peisasa mapa tapu balala inyakdak lapoka inyaknüyonga electric light tashi peria manguba ya tezüdangtsüka lir, anungji 2030  tashi nungbo Nagaland nungi adokba agi perir anüngtsüsa tzü (hydro) aser anü (solar) tashi bendentsü sentong tenzüktsüla. Tasembuba nung, Nagaland sorkar kübok tang nüngdak akaba department dang nungibo nüngdak makaba department-ang teimba lir. Atangji, iba jagi nisung aika sorkar mapa inyakdar südi aser Secretary aser Director aika kümer südi. Ajisüaka, Nagaland rajang akümbaji item jagi kümdaktsür.  Anungji 2030 küm tashi nungbo Nagaland sorkar kübok department 20 shi dang ayutsü merangtsüla. Nagaland sorkar nükjidongji sorkar mapa (govt jobs) yanglutsüba masü saka akok tashi sorkari yaria lanurtem nem pei akokba mapatem inyakba ajanga private sector nung mapa adokdaktsütsü aser rongsen adokdakja züindaktsütsü sentong alitsüla. Pezübuba nung, alima renlokbaji kaketreju nung angazükba nungi tenzüker, anungji kaketreju nung alima otsü aser nisunger jakla yimya indang angazükba den külemi kaketshir shia pa mesüra la class ter ajangdangbo mapa kabosa (skilled) inyak meteter asütsüsa , ITIs nung dang masü, saka school ajak nung Skill Development ya subject ka küma angazüktsüla. School-tem  nung item (skills) mapa inyak sayutsü atema ITI nung züngtettertem shimtsü akoktsü. Iba kasaji college-tem nunga sayutsüla.Pongububa nung, nübortem senzüsenpong melaba dang masü saka khu bener yoktsü aser bener aru melatsü atema akok tashi Nagaland nung district headquaters ajak tonga train otettsüsa sentong yanglutsüla. Atangji, train  dang masü saka tang jembidena aliba fourlane gari lenmang agi distict ajak 2030 tashi nungbo tongjemtsüla. Trokbuba nung, Dimapur tashi nunga ILP alitsüla saka ano  tangar bendanger pei sen bener arua asen lima nung industry tapu balala lapoka inyaknertem asoshi ” Investor Residential Permit” tapu ka agütsütsüla aser parnok dang ali küm tasazük asoshi “lease” nung ayoktsüla. Tenetbuba nung, 2030 tashi nungbo dokan amenba, taxi aser auto rickshaw anishiba mapatem ajak Naga nungertemi dang inyaktsüsa sorkar sentong ka alitsüla. Tibuba nung, 2030 tashi nungbo sorkar school-tem ajak private akümtsüla aser sensaker tanurtem  nem schorlarship agüja züngdaktsütsüla. Iba jagi sorkar sen aika kümzüktsü aser tanur aika tajung akümtsü. Tukuba nung item mangdang mapa küma ataloktsü asoshi election-i mangdang alirtem aitsüla aser nübortemi mangdang alirtem shimtsüla.