Naga nunger longjem atar

Naga yimten tebilemtsü kokteta telemtetba kati arutsü atema Naga nunger ajak longjemtsüla ta India tenüng nung Naga nunger yimten nüchiso bushir teloktem den jembitsü shimtetba nisung, Wb.R.N.Ravi-i yakanü Kisama nung Hornbill benjong sentong ka nung jembidang metetdaktsüba osang jagi India-i Naga nunger yimten aser lokti tensa tajungba meteta kümdagi ta angateter. Atangji, India-ibo Naga nunger tebilemtsü aser taginüba angatetogo, saka Naga nungertemiang Naga nunger tebilemtsü akoktsü aser taginüba atongtsü asoshi lenmang mengui nemzür amato kümogo. India tenüng nung Naga nungertem den jembitsü asoshi shimtetba nisungi Naga nunger yimten nüchiso angutsü temeten mali, anungji mangutsü ta mejembir aser Naga yimten tebilemtsü latettsüba ya tamakoktsü ta mashir, saka Naga nunger longjemtsü nüngdakba indang dang jembir. Tetezü, Naga nunger longjemra Naga nunger asoshi ajak takoktsü ta angatetdaktsüner. Aji oda, yakanü Hornbill benjong nung Naga kintem ajak KIsama yimtak adenshia sobaliba sentong balala agiba ngur, pa pelaba o ka ashidang, Naga nunger telongjem ya sobaliba nung dang masü saka tanga maparen ajak nung alitsüla ta Raviisa metetdaktsüba jagi Naga nunger mulungjang nung jembidaktsütsüla. Atangji, tang Kisama nung Hornbill nung shilem agirtem ya Naga nunger kin ajak masü saka Nagaland state nung alir Naga kintem dang lir. Ajisüaka, item kintem telongjemji reprangdangra, Kisama nung külemi sobaliba yartsüngsanga amongtsüba nung longjemba dak alaka, shitakba nungbo Naga nunger tanga state aser tanga lima nung alirtem dang nungibo Naga nunger Nagaland nung alirtemsa meputepba aser melongjemtetba tensa ka nung lir. Nagaland nung alir Naga nungertem yabo lokti tentet ka kübok longjemer kasa Naga nunger ta asüba tangatetba nung moutetter. Ibayongji, tanübo Naga nunger asoshi yimten tebilemtsü dang nungibo  lokti tebilemtsüang tuluba kümogo. Aji oda, Naga yimten tebilemtsü ya India-i mangatetba agi masü saka Naga nunger melongjemtetba ajanga melatetter. Iba amai melongjem lia, New Delhi nungi Naga yimten telatetba tasen ka bener arunungbo, iba jagi Naga nungertem rongnung ano telemsaang tali adoktsü. Tanü asenok ajak asoshi shisabolutsükaji aji lir. Iba jagi Naga yimten tebilemtsü ya NSCN-IM den dang masü saka Naga nunger yimten nüchiso bushir telok ajak den külemi jembia latettsüla ta ajaki bilemer aser tejembia jembir. India sorkar o NSCN-IM na tsüngda Naga yimten telatetba kabo bener aru saka ibaji tanga NSCN aser NNC teloktemi magizüktet ta süra iba jagi ano tebilemtsüang talila adoka aotsü alinungji, temulunger tashibo ajak külem ser India sorkar den jembitsüsa NSCN-IM teloki khen ataba tajungba asütsü. Aji oda, India sorkaria Naga nunger longjemdaktsüner süra Naga nunger telok balala longjemtsü asoshi inyaktsübaji khen bilemdangtsüla. Naga nunger longjemtsübaji telok balala tenteta aliba ajak ka küma longjemtsü ta masü saka telok tentet balala süaka nükjidong ka aser tangatetba ka ser külemi jembitsü aser  inyaktsü. Ibaji Nagaland state sorkar ajanga inyaktettsü, kechiyong Nagaland nung alir Naga  nunger ajak longjema alidakbo Nagaland Legislative Assembly ya dang lir. Anungji, Nagaland sorkari Naga nunger lokti tentet Naga Hoho, ENPO , NTC aser tang tentetba CNTC ama teloktem nungi teshimtetpurtem jateta parnokji Naga yimten tebilemtsü latettsüba maparen nung tongti shilem agir kümdakja külemi inyakdaktsüra, aji Naga nunger telongjem asütsü aser iba telongjem jagi Naga yimten tebilemtsü latettsüba maparen  nung tuluka yaritsü. Akhidangbo, Indiai Naga nunger lemsatsütsü merang aser lemsatsüogo saka tanübo India-iang meyiper Naga nunger longjemtsü ajungshibaji Naga nunger asoshi mapang tajung ka asütsü. Iba mapang tajung yabo kecha melatettetibo mesüidaktsütsüla.