Longkak aitba kuli

Tanü Nagaland nung dang masü saka linük state ajungalen nübortem longkak mait tashibo parnok tangutsü tim asüyonga magütsür. Ibayongji, tagütsütsü tim asüyonga longkak aitba agi takoksa aser teraksa tulu atalokba sülen dang agütsür. Ibaji kinü tanur majep tashibo mama meyongdaktsüba amai lir. Iba kasaji asenoki yashi yakanü Haryana nung Jat teloki parnok asoshi tanga Scheduled caste aser Scheduled tribe kintem nem agütsüba ama “Reservation” meshir. Atangji, parnoki akangbaji Jats, Jat Sikhs, Rors, Tyagis aser Bishnois ama kintem ya “Other Backward Classes (OBC)” teloktem rongnung züngsemdaktsüner. Iba jagi dang, maparen aika nung parnoki tangar den toktepa tajangzük agitettsü ta parnoki meteta lir. Aji oda, UPA sorkar mapangbo Jat nungertem nem ya parnoki aginüba ama OBC telok tenüng nung reservation agütsü saka Supreme court-i ibaji agientsü. Haryana nung Jat nunger nütsüngyongsük 29% lir aser parnokji yimten nung tongtibang telok lir. Parnokji backward-bo masü ta Supreme Court-i bilemer, ibayongji sorkari agütsünüaka reservation-ji magütsütetter. Ajisüaka, tanü asen lima yimten nung tamajung kaji election mapang takok angutsü mechi yimten lenirtemi nübortem dang menangzüktsü temang nangzüka atar aser election temerbo meinyaktsür. Tang Jat nungertem longkak aitba kuliji ibaji ka asütsü. Iba longkak aitba mapang nisung 12 süogo aser aika yirua lir. Iba denji kiojen rongdoktsüba, raksatsüba aser train aser gari mesenzüdaktsüi nokdangba mapatem ajak nungji linük rongsen sen aika jenjang akoksaogo. Atangji, longkak aitba anendaktsütsü asoshi state sorkari Economically Backward Category (EBC) nung 10 % quota aliba nungi 20% tashi tutsütsü nangzükogo, saka Jat nungertemi aji magizük. Jat nungertem ya aluyimertem kin lir aser parnok ya Haryana nung dang masü saka Punjab, Delhi, Rajasthan aser UP nung lir aser item nütsüng yongsükji million 82.5 sükdangtetter. Tanü Haryana nung Jat nungertem jashiba ya tanga masü saka yimten yimsüsürtemi parnok nem parnoki aginüba OBC jenjang agütsütsü nangzüker magütsüba agi jashir. Ashiko, parnoki aginüaka agütsütsü menangzük asübo tang atalokba lendong amaibo tuluka matalokla ta bilemer. Atangji, Jat nungertemi parnok asoshi OBC tenüng nung ‘Reservation” meshiba ya tang ajungbena renemba ken o ka masü. 2010 aser 2011 küm iba kin telongjem ka tenüng agi, All India Jat Arakshan Sangharsh Samiti(AIJASS)-i Hisar district nung train mesenzüdaktsüi nokdanger longkak ait mesoba agi 2012 kümbo Haryana sorkari Jat nungertem nem “special backward status” tenüng sorkar mapa nung aser tazüngdak kaketshirtem asoshi 10% reservation quota agütsü. Tangbo Haryana sorkari parnok nem kasa reservation quota-ji 20% agütsüdi asüyonga mangar. Item ajakji election nung koknüdang yimten lenirtemi tarutsü nung pei lima akoksatsüsa mebilemdangi nangzükba ken o ajanga adokba aser atalokba mapatem asütsü. Iba ama lendong timtem aser takoksa ajuruba ajanga asenok ajak asoshi angazüktsüba mapa tongtibang kaji election mapang ya nübortem tsüngdang meinyaktettsüba mapa nangzükba mapang masü saka nübortem nem kechi shitak aser kechibo meshitak, item tangatetba agüja teimla tajung agütsüba mapang asütsüla. Tanü asen lima nung, election mapang nung yimten lenirtemi tarutsü putu indang mebilemdangi tim masüba mapa tim ama inyaktsü nangzüker. Aji oda, ozüng raksaa asüyonga pei nisung aser kinunger pelatsüsa meinyakra, mapa makokba yimsüsür amato akümer. Aji oda, asen lima nungbo tashiyim amshia mapa tulu inyakba aser ozüng raksaba purtemang yimsüsür asütsü tetemsüa ta nübortemi bilemer. Ibayongji, yimten lenirtemia ozüng raksaa asüyonga nübortem yaritsü nangzüker aser nübortemia ozüng raksaa asüyonga item ama nisungtemji shimer. Iba amaji asenoki asen lima ya ozüng raksar lima kümdaktsüogo. Iba metongshitsübaji tang mapangba ya asütsü.