Modong Rüpokba Longben

Mo-dong nung aiba longben tapu balalatem yamai lir.
1. Modong rüpokba longben (wako sentsü)-Yellow stem borer.
2. Sentsü maket aser rapu rasa aketba modong rüpokba longben -Asiatic rice borer/pale headed striped borer.
3. Tekolak tanak aser rapu rasa aketba modong rüpokba longben-Dark-headed striped borer.
4. Modong rüpokba longben (temesüng sentsü)-White stem borer.
Mo-dong rüpokba longben-i rasaktsüba temaitsütem:
Mo lanu mapang ita ka junger alidang (nursery stage), iba mesen-i entsü akor. Entsü nungi adoker sülen longben janutem modong tazüngleni (tzü atsünga aliba tekalen) ya alur aser modong tongpen (stem) tetongi rüpoka aitsü aser modongpenji achir aser moji südaktsür. Iba mesen yagi modong tila asü dang talisa timtem agütsür. Iba longben-i kodang modong rüpokdir, modong temesüng aser konga odaktsür aser mo  tuo tanen aliyonga modong temesüng küma angutsü aser modong asenoki mela mela atsütetsü akoker  aser atsütetter  kulen mo tazünglen longbeni rüpoka aiba angutsü.
Wako sentsü longben ta asüba yagi pa entsü ya tejeb tejeb mo tuo tesülen talak nung koloka yotsür aser ba entsü ji ali sentsü tekep kai nembanga yutsür saka Asiatic rice borer ta-asüba longben yagibo ba entsü ya mo tuo tiyong nung mesüra tazünglen entsüji akor. Entsü kor anogo 4-9 nü tashi nung longben ji rüzüker aser iba longben januji mo tuo talak  nung ang-sü ama tera agi tuo nung jagi sangzüka alur. Iba longben januya mopong ajanga alu sünga belenshir.
Modong longben anepaluba yim
1. Alu rozüker külen modong ji merük merüka inyaktsüla.
2. Mo atemba mapang mo tuo talak mejepdoker atemtsüla.
3. Longben entsü, longben mesüra longben züla reprangshim-a mapangshi-a endoktsüla.
4. Light traps alu tesem tesem nung enoka yutsüba jagi longben akümba shinü jadentsü aser ibaji tepset-a endoktettsü.
5. Longben tema aliba tsük/modong temji ajishima atsütetta rongdoktsüla.
6. Alu aro dang modong tazüng nung-i rangzükba jaki longben entsü mesüra longben  modong nung aliba jia endoker.
7. Tsük metsü tajung amshitsüla. Tarak maket aser tartsü maiba metsü amshitsüla.
8. Alu nung sorak, ladybird beetles amala shiruru tila tem metepsettsüla. Item shiruru yagi modong raksatsüba longben achir.
9. Trichogramma Spp. egg parasitoids ta-a asüba mesenya alu nung chiok nung kanga tajangzük lir (50,000/ha after 30 DAT.). Agriculture department ajanga  iba mesen anepalutsü atema Tricho cards agütsür. Iba card nung Trichogramma Spp. mesen lir kobai modong rüpokba longben achir. Item card ya tilala card pungo küma shizüker ajok/auo ka ka nung enoker alu jaka tesem balala nung enoktsüla. Tzünglu tzü agi card memetentsü mechi, transparent mica-i card temji nembangtsü akok. Iba card ya modong ita ka junger enoktsü akok aser anogo 15-20 lir külen maneni ano card tasen ka agi melentsüla. Cardtemji 4-6 tashi bo melentsüla.

Contributed by : Miss Temsutola
Assistant Technology Manager, ATMA,
Ongpangkong North Block, Mokokchung.