Zübazübaa bilemtsüba tashidakbo mali

Alima nung kechi tashidak südir süaka yimbazüa doktsütsüla tashidakbo mali. Ibayongji nisung ajaki meshirangtsü meranger aser yimra agi atong nunga yakta mozü bushitepa achir. Iba ama kümdanga alitsüba lima aser putu ka nung, ano kanga kümdangtsüba kaji AIDS ama khen menarbo maneptettsüba tashidak ya asütsü. Anungji, iba ama tashidak nokdangtsüba mapa nung yabo yimbazüa masü saka mipang nung rarar ama tashi aser temulung ajak agi bendanga agüja raratsüla. Atangji, Nagaland State AIDS Control Society purtemi anir Nagaland nung HIV/AIDS tashidak anema inyakba nguogo. Iba ama society ajanga nübortem nem tangatetba agütsüba ajanga tali kümdanga alir aser ano tia mejungi tashidak menartema lokti nungi jendoktsüsa mekümdaktsüi parnoka senso tajung ka ama lokti nung akmesen melii alitsüsa temeim sayur aser tashidak kokteta alitsüsa yariteper. Iba ama lokti aser arogoi aridoktsü mesüra sempatsü melen temeim agi AIDS aketer yariba ajanga tanübo AIDS tashidak aketertema miimshia meyui odia mozü agia anema alirtem den kasasa mapa inyaka aliba angur. Ajisüaka, nübortemi tajungba angateta arudang ano NSACS aser ano kasa tongpang nung raratsü asoshi tentetba Nagaland Legislators Forum on AIDS (NLFA) teloktemi tali tali temulung agüja inyaktsü melen temulung magütsüba-magütsüba amai aoba angudang kanga shisabolua bilemer. AIDS ama tashidak nokdangtsü aser iba tashidak agi tonga alirtem yaritsü asoshi shimtetba teloktemji tsükchirtemi asenok den raratsü arsangoktsüba ola angashia  parnok denji raratsü yokba amai lir. Anungji, parnoki iba mapa nung temulung agüja meinyakra, tsükchir den rarai yokba tongpang nung mejanga kazür amai asütsü. Aji oda, tongpang nung amshitsü aser achitsü oset aser chiyongtsütem pei kidang dang bener oa yura aser yangji dang chiyongerbo tongpangi aotsübo tesülen atsüngzükra, ibajibo aseni asen kin dang masü saka asenoksasa asenok ashioktsür asütsü. Yakanü Kohima nung HIV/AIDS dak sendakba maparen nung tentetba teloktemi alima nung AIDS agi asürtem bilemteta amongba anogomong sentong nung NSACS aser NLFA teloktemi iba ama tongtibang anogo amongtsüa kecha tebilema mebilemi süidaktsüba jagi iba tashidak anema süoki ia bilema raraba tanüla  mangur ta metetdaktsübaji asenok ajak atema arsangoktsüba mapa ka südaktsüdi. Iba tashidak nungi shinga jenbua malinungji, Bill Gates aser pa kinungtsü Milanda nunger ama tangarbo pei akaba nungi rongsen tenla tulu agüja alima ajak nung HIV/AIDS aser Polio tashidak ama anema raradaktsür. Par kibongi tenlaba senji asenok Nagaland tashi tonga aruagi asenoka amshir. Ajisüaka, asenokbo aseni tenlatsübajibo yutsür tangari tenlaba senotsü nunga ochishia mamshitetba agi mapa aika nung tamakok ajurur. Asenok aikati asenokbo seplepa senzür masüji mesüra mashimashi aliba taküm aser kibong masüji HIV/AIDS tashidak amabo kenyongi memenatsü amai bilemer. Ajisüaka, tanga lima nung atalokbajibo yutsür, asenok Nagaland nunga taoba küm 17 tsüngda AIDS agi nisung 1521 asübaji nisung tamajungertem kisüngbo masü. Parnok rongnung Tsüngrem metetba nisung tajung, yimsüsür aser takartem aser parnok chirnurtem dena lir. Iba tashidak atemabo artsüdang maka, anungji tekümdang agi kümdangzüka alitsüba dak alaka tanga kecha maka. Tanü asen lima yimsüsür aser ketdangsertemi iba ama tashidak agi asen lima aser nübortem makyonga aruba angudang, ajemajema melii ola adoktsüla aser government nungi aser Bill Gates nunger ama nungi anguba tenlaa agi mepira senso shiai kangtepa tenla agütsür inyaktsüla. Asen lima ochimashiba nem kokdaktsü nungji, joko senso ka atema kechi wadang nung südir süaka ochishia nübortem tenzüktsü, nübortem dang meimtsü aser asen lima takarba kümdaktsütsü nükjidong aser teimla nung senso shiai kanga nendaka aser meranga inyaktsüba sobaliba ka tenzüktsüla.