Tarutsü atema bilemtsüla

Asenok aika teti timtema aliba ya asenoki tarutsü atema bilema meinyakba ajanga lir. Tarutsü atema kecha shisabolua mebilemer asünungji election mapang pei vote melen sen tera meshia agira ojang ta bilemba agi election aru shia timtema dang alir. Iba amaji tarutsü indang shisabolua mebilemba agi government nungi aruba senotsü teyaritem agi tanü bangben alia chiajemer külenbo asüng atema maka akümer. Government ajanga terenlok sentong ( central / state sponsored schemes) tapu balala ajanga senotsü yokbaji asenoki mapa meinyak ser tiyazü nung agitetbaji takok tulu angu amai bilemer. Ajisüaka, item ajakji asenoki asenoksasa külakoktsüba mapatem asütsü. Government-i teyari agütsübaji nguli chiadoktsüba teyari masü saka ibaji metsüjang lir, anungji ibaji zünger asoa tejangdangtsübaji dang ongzüka achitsüla. Aji oda, District Planning & Development fund mesüra Local Area Development Fund nungi tenzüka NREGA nungi aruba senotsü teyari ajakji kuli kupdok mapa tiyazü kar inyaker agitsüba sen masü saka akok tashi iba senji amshia tarutsü anogotem atema tajangzük angutsüsa inyaktsüla. Tanübo asenoki item senji mapa meinyak ser lema agir. Ano, item senji amshia mapa inyakyonga tarutsü nung asenok tejang ongzüka achitsüsa asenoki item senji shisa kaa mamshir. Tatishitsü agi, asenoki LADP mesüra NREGA sen amshia senden alitsü ki ka asür mesüra lenmang yanglur mesüra tsübo mesemer aser aikati yim süngküm yanglur. Item mapajia nüngdak, anungji junger saka asenok tang chiyongtsü maka yur senden alitsü ki ka mesüra yim süngkümang ka tama yanglua ayubaji shisa taka mapa masütsü. Ano, lenmang apiba aser tzübo mesemba mapatemjibo angati yim nübodoka inyaker, iba senjiang tarutsü nung anisüngzük angutsüsa amshi nung kanga agia tajungba asütsü. Iba amaji bilemba agi, taoba hopta nung asenoki ” NREGA sentong ajanga aruba sen ajunga ya aluyimdaktsütsüba nung amshi nunga koma süla ?” ta asüba nung shisalemsatepnüa asüngdangogo. Ajisüaka, nisung anati dang telangzüba agüja shisa tajung lemsatepogo. Alima ya nisungtem rongnung shisatsü (idea) lemsatepba ajanga ainer, anungji akok tashi osangkaket ajanga maongka agütsüba agia shisatsü lemsatepdaktsüner. Tanü asenoki jungjunga bilemdangdi süra, talangka maoyonga taoba küm ter tsüngda nung asenok nem agütsüba LADP aser NREGA sen ajunga aluyimba nung amshi asübo, tanübo item lu nungji züsentetba rongsen agi asenok takar kümer lila. Aluyimba tetezü tsük lu aser süngjanglu dang masü saka aonsutsü lu nungi shir süngdonglidong atemba, mozüdong lu ayimba, kiset shiruru aser ango metsüba mapatem ajak dena lir. Item lu ayimba nung NREGA sen amshi asübo tang yabo yimtak aser town nung alir ajak mapa inyaker meinyakma kala aser senotsü agia anüngapong mesüi lila ta bilemer. Asenoki maparen aika nung ochimeshitetba ya ochishia melinüba agi masü saka makamaitba ajanga lir. Iba amaji pei temeten senyong ayokbajia yoknüseta ayoker masü saka sensak marem ayoker. Itemji taküm nung tamakok aser maksü lir. Item tamakok aser maksü tia nungi nüchi küma anitettsü asoshi government nung ketdangsertemi nübortem tarutsü indang bilemja inyaktsütsüla. Anepdang ka social work inyaker NREGA sen alembaji masü mesüra kenü yim nübodoka mapa ka inyaker küm ka atema aruba NREGA sen lemsaa agibajia masü, iba nungji asenok pelateptsü kecha mali, ibaji asenok taküm piyong jangratema alitsüsa inyaktsü atema temoatsü yokba ser nung asenoki kenü nung temadoker asütsü. Atangji, nübortemibo tanü poksüng anguba jagia pelatsü saka government nung ketdangsertemi nübortem tarutsü anogotem asoshi bilemja government nungi aruba teyari sen jagi teti asoshi sen angudak asütsüsa sentong ka tenzüka inyakdaktsütsüla. Joko, nübortem nem angati sen (cash) masü saka teti sen angutsüsa mapa kar tenzüka inyakdaktsütsüla.