Asen lima aser nübur kodaser longjema alitsü ?

– L. Kika Pongener.

Alima ya kodaser aküm ? ta laishiba nungji kodang züngdangdir, Lipok kaket nungji Tsüngremi alima tazüngla nungi poktetdaktsüba angutsü. “Tetenzük nung Tsüngremi anüng aser alima poktetdaktsü. Aser alima kecha mekümteti tazüngla liasü, aser Tsüngrem tanela tzü manung moka liasü” (Lipok-1:1-2). Tsüngremi alima nung tesangwa aser ammang adokdaktsü, süngdonglidong adokdaktsü, ayazüba shiruru tapu jenti adokdaktsü aser tatemsa mimchir pa mesükba nung yanglu aser Eden-tsüki nung lidaktsü (Lipok-2:7-8). Aji oda, alima nung mimchir sobaliba tenzükbaji Eden-tsüki nung mezüng tenzük. Adam aser Eve tena kija aliba nungi tabensa kibong ka aküm, meilungi iba kibong nungjagi soyapokya-a nütsüng aika küma ao. Ajiser, lia lia iba nüburtem-ji tashitemetet aser takaba onsara ulua aküm nungji Tsüngrem den tokteptsü tenzük, aser anüng tonga atongtepa tua lung ki ka yanglutsü apuso. Aser iba mapa nungji ashiko Tsüngrem kanga mepela. Iba mapang tashi nung alima nung kin ka oshi ka tang liasü. Ajisüaka, kodang mimchirtemi anüng tonga atongtepa tua iba lung ki yanglutsü apuso, Tsüngremi parnok tsüngda oshi mangatettepdaktsüi lemsadaktsü, aser oshi lemsaba tang masü, saka parnok tesem ka nung külemi meliteti prokshia aotsüsa aküm. Iba anogo nungi mimchirtem alijak sünga sobaliba-a liyonga oa alima rangben-ji aküm. Anungji alima ya koda-ser aküm ta asüngdangra, iba telangzübaji mela mela tang kibong ka ajanga aküm ta ashitsü akok. Eden-tsüki nung Adam aser Eve tena kibong ajanga tanü alima rangben ya aküm. Sürabang, iba alima rangben ya longjema alitsü asoshi tamasa kobala yanglushi nung ajungtsü…? Tamasa kibong yanglushitsüla, kechiyong kibongji mimchirtem mezüng sobaliba tera ayangdak kimong lir. Kibong ka mejungra alima rangben-ji kodanga majungtsü.
Temeim Naga nunger senso tajungtem, asenoki asen lima longjema alitsüba indang jembir, ajisüaka, asenoki kati ka nem tatok magütsüteter, asenoki kati ka nem tatok magütsütetra telongjem kodanga madoktsü. Nagaland state ngur küm tenem-ser pongu shi ka arur. Ajisüaka, küm tenem-ser pongu shi tetsüngda nungji, Naga nunger-sa sernung, ‘Onok anütoklen alir kintem’ ta… ‘Onok anülotiplen alir kintem’ ta… ‘Onok linük tiyongtsü nung alir kintem’ ta… Telok-telok lemsaba angudang temulung ayanga bilemer. Tip külen linük tenzüker nujiso bushirtem telok paikati lemsa…!!! Atangji longjemra takoktsü lenmang lir, saka lemsara nükjidong metongtettsü. Ajiser, tang nüjiso otsü tatempanglen kati arudang, asen Naga lima tila-ka nungi ano kin kar state balaka razüka onüba osang ngua kanga sasaseta bilemer. India nunger British nunger nungi nüjiso angutsüba mapang nunga ‘India’ aser ‘Pakistan’… ta linük ana küma sadanger-ang nüjiso angutsüsa aküm, aser aji British nunger tasa liasü. Ajioda, tanü asen Naga nunger-a iba kasa tia jagi aitsü asü na ?… ta kanga-sa sasaseta temulong shiranga bilemer. Yisu alima nung alidang, pai temenen tanelatem pa ain agi aritokba ngua Farisetemi ashi, “Temenen tanelatem rongnung Tongtiba Belzebub-i iba nisung nem ain-tashi agütsüba ajanga dang pai temenen tanelatem aritoker… ta ashi. Saka Yisu-i ashi, “Koba yimli-sa pei anema lemsadir laor, aser yimti mesüra kibong kobaisa pei anema lemsadir menokdaktettsü. Satani satan aritokra, pai pei anema lemsar, ajangla pa yimli koda nokdaktsü”? (Mathi-12:24-26). Atangji Yisu-i ashiba ama, koba yimli-sa pei anema lemsadir kopi meli-i laoadoktsü. Ano koba kibong aser koba yimti pei anema lemsadir nokdaka malitsü. Atangji satan-i satan aritokra parnok koda longjema alitsü…? Aji oda, pei nüburi pei nübur anema lemsara, iba nübur aser iba linük nungji kodaser ka küma longjema, putepa meimtepa alitsü…? aji tamakoktsü.
Ano Naga nunger ajunga-ji khen toktsür, tanü asen Aor sasep nung-a, asen rongnung telongjem kar maka? Atangji, nübur tsüngda yimjung tesünep makara, iba lima nungji kodanga terenlok makatsü aser alima tejakleni maotsü. Kodang nübur tsüngda nung telongjem maka, mepet-mesü tia nung lidir, iba lima-ji kecha nunga takok mangutsü, chirnur o semchi-semnur kaket shisatsü bushiba luyim, sorkar mapa bushiba, sai-sapong toktepba, kechi nung südir-süaka, kecha nunga takok mangutsü aser tangar memeneptsü. Tawa tanü NPSC ajanga agiba tatidang nung-to asen Aor-a NCS & NPS menden nung kwikati qualified asü…? Shidakba agibo NPSC tatidang nung-jia Aor temaba menden nung adoktsüla aser teimba-i qualified asütsüla, kechiyong Aor-ji kaket shisatsü shisaliok nung Naga nunger rongnung mezüng tenük saakba kin lir. Anungji asen o asen na kati ka arishitepba, kati ka den tsükchitepba, iba shisatsü ya intoktsüla, saka kati ka den meimtepa longjema alitsüla. Asen o asen na tsükchitepa arshitep nung kechi tajangzük asütsü? Nai ni akok nung mesüra ni na akok nung kechi konang-nüngsang ali? Tsürabur nungi kinunger adianu ‘Kolak’ (Mangko) bener ‘Yimrong’-i matur ta jembir. Aji oda, pei senso, pei kin, pei nübur ka madak takok anguba nung kecha tajangzük konang-nüngsang mali. Asen jabaso-jala dang aseni talakba-talakla, tetsü nungden-tebou nungden ta meima jaa-ra, tangar-ia kasaji ajatsü. Saka aseni azü-ak-sang, ashi-aou-er ta jaa-ra tangar-ia kasaji ajatsü. Asen Aor dak tashi mait tulutiba kaji, asenoki tangar kin nembo tai tulu süaka mela mela tatok agütsüteter, saka pei adianu, pei senso, pei kin nübur dangpo tila-teri aibelenba-a mela-mela tatok magütsür, aji agi asen Aor tangar Naga nunger kintem ama tebhong ka küma melongjemteter aser ‘Common Front’ ka meka-teter. Asenoki ano asen Aor yimtsüngtem tia reprangdangra, yimtsüng aika nung senso nübur tsüngda telongjem aser temeim agi kanga dang anüngakonga angutsü. Kiyong-kidanger yongtsü nung, kidong o kidong tsüngda, mepo-sanger tsüngda, yimtsür-yimer tsüngda, meputep, nükmeremtep, tsükchitep, tarishitep agi sünga lir.
Temeim Aotsür-Aor senso tajungtem, asenoki kati ka nem tatok agütsüdi, tai-tatok agütsütepba nung tanak-temesüng, tuluba-tilaba, ozü-par… ta kecha mebendangli. Arung asenoki kati ka nem tatok agütsütepdi, kechiyong asenoki kati ka dang tai metoktetra kodanga melongjemtettsü. Longjemtsü asoshi mozü tajungtiba-ji tatok agütsütepba ya lir. Asen temang nung tashidak jungnüra, mozü tako-tasen asüyongjia ajak tejak ashi’er süaka meyokzüka yoktsüla. Atangji, asen lima longjema linüra, senso ajaki kati ka anema aibelenba ajak tulu-tila kecha mesükshi-i tatok agütsüteptsüla.