Asenoki inyaktsüba mapa

Asen kidang aser asen mapa inyakdak akaba osettsüset aser rongsentemjiang asen meyong masü saka asenok alidak yimkong ajungtsü asoshi inyakba mapatem ajakji asen meyong lir ta bilema anepalutsübaji senso ka mapa asütsü. Nisunger yimya nung pei meyong ka mesüra tangar meyongbo anepalu mesütsür, anungji yimkong meyong oset ka kodang sensosanger ajaki pei meyong ama mebilemlir, iba osetji kibur maliba oset küma aor aser tesüsabo ajak akoksar. Tanü asen lima tesem aika nung yimkong ajungtsü lapokba aser yangluba mapatem aika tajungba küma anepalutsü melen kibur mali küma menendokbaji yimsüsür aser ketdangsertem kija tai masü saka iba yimtak mesüra iba tesem nung alir nübortem tai lir. Iba amaji yimkong ajangzüktsü atema lapokba school aser mozü ki memenendoki tajungba küma anepalutsü asoshi Nagaland nung 2002 küm ‘Communitization’ sentong ka ozüng küma yanglur inyaktsü tenzük. Iba sentong ajanga yimtsüng aser jila balala nung lapoka aliba government school aser mozü kitem anepalutsü asoshi telidakertem rongnungi nisung tajung agiteta committee shima anepaludaktsütsü tenzük. Iba communitization sentong ya metenzükdangbo Kohima nung mesüra pei district headquaters nung alir ketdangsertemi dang senotsü amshir aser khen khen arua semdanger ta inyaka aru. Iba ama lenlang nungi inyakba ajanga aiben senotsü mapang shitak nung matong aser Kohima aser district headquaters nung alir ketdangsertemi pei kübok lapoka aliba kaketreju aser mozükitem tia aser jenjanga memeteti kibur maliba oset ka ama kümdaktsüba agi tesem aika nung nübortem aika akoksaogo. Item timtem aser takoksatemji reprangteta state government-i pei alidak pei kibur kümdakja ‘Communitization’ sentong ya tenzük. Iba sentong ya ajanga government nung tulurtemi dang senotsüa aser tashia amshia aliba inyakyim nungi nübortem nem tashi ajunga belenzüka agütsüogo. Iba jagi tangbo school tesayurtem madak telidak purtem rongnungi shimtetba Village/Ward Education Committee purtemi aser mozü ki nung inyakertem madak Urban/ Village Health Committee ajanga anepalur. Joko, tangbo ketdangsüba tashi ajak telidaker nübortem nem belenzüka agütsür asünungji, school aser mozü kitemji jungli, ibaji committee nung alirtem nüngsang asütsü aser mejungli parnok tamakok asütsü. Akhidangbo school aser mozü ki majungba atema minister, secretary aser director aitsü saka tangbo village/ward aser urban committee purtemji dang aitsütsü. Iba tashiji government-ibo asenok nübortem nem tashi agüja lir ser nung asenoki iba tashiji amshia asenok ajangzüktsüsa meinyaktetter. Atangji, pei alidak yimtsüng aser ward nung aliba school aser mozü ki tajungba kümdaktsütsü asoshi inyakertem ajak mapai arudakja ajungshia inyaktsü melen aser government nungi mapang shitak nung nüngdak meyokra, itemji nübortem den longjemer bushia bener arutsü melen, tesem aika nung committee nung alirtemang tashimaitba kümer yimbazüa toktsüba angur. Ibaji peisasa pei akoksatsü atema inyakba mapa ka asütsü. Pei yimtak aser pei ward nung government school majungba agi tangar masü saka telidakpur chirnurtemsa akoksatsü. Iba kasaji pei alidak mozü kidang inyaker mali aser mozü mangu akümba agi tangar masü saka telidakertemsa akoksatsü. Aika pei kima lapoka alidak mozü kidang aneptsü melen süadoktsü aser masüyonga sen aser nübo aika indoka bendanglen taneptsü bushia senzütsü. Iba ama shisamaka aser tagitsümait kümer asenok aika pei alidak peisasa pei timatemtsüsa lia anguba agi, taoba hopta nungbo iba osangkaket nung “Govt. School-tem reprangtsü ayuba Village Education Committee-tem ya mayu nunga koma süla?” ta asüba nung shisalemsatepogo. Iba tasüngdangba jagi asenok ajak mulung ano khen aka-asodakja asen alidak lapokja aliba mozü ki, kaketreju, lenmang aser electric aser telephone yindong aser yinzü ajakji asen meyong ta asenok ajaki angateta anepalutsü imlar.