Gari aniba yimya

Linük nung gari lendong kanga bolushilua atalokba state-tem rongnung Nagaland state ya ka lir ta Union Ministry of Road Transport & Highways ajanga sangdongba osang ka ajanga metetogo. Item lendongtem atalokba kulitemji bushidanga odangra teimbaka paidoktettsüba lendong ser nung mekümdangba ajanga atalokba lendongtem asütsü. Item kulitemji jungjunga bushisüngdanga orr gari anishirtem ajak ozüng agi melaba yimya nung anishitsü asoshi tangatetba agütsütsü aser azüoktsü kanga nüngdaka kümogo, Atangji, gari lendong atalokbaji asenokbo lenmang majungba agia ataloka alitsü. Talisa tang ama tsünglu aruba mapang lenmang nung taroktapa aliba mangu motzü agi atsüngbanger alir, ano tesem kar nungbo lishitsüng ajurur,  idangji kümdangyonga mekümdangzüktet lendong ajurur. Ano, Nagaland nung gari lendong ajuruba kuli kaji gari anishitsü license agütsüba maparen  nungia adoker. Shitakba agibo gari anishi jungjunga shir külenang gari anishitsü temelaba license-ji angutsüla. Ajisüaka, metettepa alir medemer aser kinunger tajung lira, gari anishi junga mashiyonga gari anishitsü license ngutetter. Ibaji kanga lendong lir. Ano, lendong kaji gari anishitsüba ya tain tanur ajak asoshi masü saka nisung ka arishi küm 18 majung tashibo gari anishitsü memelar. Ajisüaka, asen lima nungbo school tanurtemi dena gari anishiba asenoki angutsü. Gari anishitsüba ya odang steering nung amer brake ajemteta otetbaji masü saka toudak nung pei kolok amshia anitsüsa ajungben tensa mapang aiben ajurutsü. Gari awashi meteta manirtemi aiben tangar daka motzü seploktsütsü aser lendong ajurutsü. Ano gari anishiri traffic point mesüra lenjem ajurudang, kodang aotsüla aser kodangbo mao anena atatsüla, item tamaitsütem ajakji metettsüla. Lenjem kar nungbo police nokdaka alitsü aser kar nungbo signal light dang yua alitsü. Item ajak nungji police teka aser signal light repranga ajangtsüla. Ano, gari anishirtemi pa mesüra la tachijilen asü tabenlenlen asü mesüra tiyongi onür, item ajakji asen sülen aser tejaklen arurtemi reprangtettsüsa signal light amshia sayutsü tim. Item ajakji meteta kodang gari anidir, gari lendong aika nungi kümzüktsü. Gari anishi junga mashi aser traffic yimya junga memetet ser ano gari lenmang tajung nung anibasa lendong tuluba ajurutsü. Lenmang tamajung nungbo tajung kaji gari karaa manitetter saka lenmang tajung nungbo gari kanga gari anir otettter aser gari junga mashirtemisa tekaraba aninür, idangji lendong teimbaben ataloker. Atangji, gari lendong ya aiben chiajemer aniba ajanga ataloker. Item lendongtemji akok tashi nokdangtettsü atema mezüngbuba nung gari anishitsü temelaba agütsütsü asoshi tatidang ka agimatsüla. Iba tatidang nung traffic signal indang asüngdangtsü aser gari ani ashi-mashi tendangtsü aser license nung shiba ajanga tatidang agiar, iba officer-sang tenüngji alitsüla. Iba amaji kodang ozüng küboki nisung ajak aitdaktsütetter, gari lendong atalokba ajemba dang masü saka gari junga aser awashi meteta aniba ajanga alima dena topur ajungtsü. Asenok dang nungibo Mizoram nungsa lenmang temesüba lir aser asenok ama parnoka nisung shia amato gari lir saka linük nung gari lendong tajemtiba atalokba stateji Mizoram lir. Ibaji gari anishirtemi gari aniba yimya meteta aniba ajanga lir. Parnokibo kodanga mashilen nungi tangar gari ajateta aotsüa memeranger. Atangji, school nung asüdangyongi traffic signal indang yabo tanurtem dang sayutsüla, iba jagi parnok tain kümer gari tajungba anitettsü. Gari junga aniaka, ashiko, khenkhenbo gari lendong taloktsü, anungji item ama ajungben lendong nung asüama aser yiruyipong lendong majurui kümzüktsü asoshi tanü asüng yangluba garitem ajunga nung seat belt enokja lir. Ibaji gari nung amener ajaki mesüloktsüla. Iba belt-ji mesüloker amenba ajanga gari lendong tulu atalokaka kümzüktsü. Tanga lima nungbo iba belt-ji memesülok ser gari nung senzüba aser ano tetsüng ana aketba gari nung senzüdang helmet masemba ajak pua senchi achitsü. Ibaji asenok taküm kümzüktsü asoshi ozüngsa benshidaktsürba dang lir. Ibaji angateta asensasa asena senso tajung ka kümer, asen ajungtsü asoshi, linük ozüng kübok tashi angaa alir kaka akümtsüla.