Arok Osep nung Temetongshitsü yim

– T. Meren Paul, 91, 113- Lower PR Hill, Kohima.

Ita anashi tejaklen ni Arok Osep (AO) asahdangba züluogo aser angazüka metettsü atema AO ya terben dak tali züngogo. Asen oshi oben renloktsü aser tejakleni aotsü ajak mulung nung shishia bilema lir anungji AO ya tajungba akümtsü atema medokmeperi aser aibelena alibaji endoktsü aser metongshia shidakbaji amshitsü meji mapang agia ni ajetetba aser angazüka aliba dak ajemdaker itümi meshidak ta putetbatem tarensen asem, i. Oren tarensen meshidak jokshia melepoka aliba (wrong alphapetical order), ii. Kasa ojang nung spelling balaba amshiba, iii. Tetezü meshidak, züaoa, tai alibatem bushiteta züluer. Shinga aitsür masü, anema masü saka iba AO nung ajemdaker tarutsü lanur Ao oshi language nungi literature jenjangi ajungketa atutsü merangba mapang dictionary nung ojang meyi tenet nungasüng tai agi nangbanga yur tenzük nungbo ojang 7000 nung Arangtet M.A. angur jenjangji kong doktsütsü ta aria bilemer. Tamalen ashi ama Kiyong dictionary ojang lakh ka ser meyi 6 keta lir, asen AO-i par ojang 99,000 agi memenep,saka kecha masü ojang kowi ledir ajakji shidak benteta ayutsü Ao senso ajak shilem agia inyaktsüla ta bilemer.
Osang kaket October 15, 2019 adok Olem Sabang nung pur tajung S.T. Yapang Lkr-i asen oshi nung ‘h’ zülujang asentenshia amshiba indang zülugo. Pai yimya tajung sayua tenüng teta meshiaka ‘h’ zülujang ji ni amshia züluogo. ‘H’ amshiba ji kasa spelling (homonym) olasü jagi tetezü shidakbaji repteta madoktetba agi azüngdang tepila lia olasü shidak adoktsü ojang kar nung amshitsüsa adoker. AO nung page 1 nung ojang asembuba aser pezübuba nungi tenzüka ‘h’ amshia angutsü. AO jungjunga zünga orabang ‘h’ zülujang amshiba ach, bh, ch, chi, kh, suh, süh, th yamala aika angutsü. Dr. Clark dictionary nung ‘H’ agi tenzükba ojang 9 dang angutsü saka AO nung ‘H’ agi tenzüba ojang 27 angutsü, iba yagi ‘h’ amshitsüla ojang aika lir ta sayur. Küm 100 sülen H amshiba 200% agi renlokba sayur. AO nung ojang 7000 dang lir asünung ojang meyi sa meyi AO nung maliba Ao ojangtem AOji ojang amshiba yim tamendakdak ama iba formula nung ajemdaker zülutsü sayuba ama amshia aotsüla.
Dictionary ka kanga nüngdakbaji aseni memeteti aliba ojang tetezü reprangtsü aser spelling shidak asü masü ibaji reprangtsü aoshi amshir (reference book). Dictionary reprangdang alphabetical order ajanga ojang kong alitsü tim shidak tarensen nung zülua alibaji bushia luteta repranger. Asen Arok Osep nung ojang spelling alphabetical order nung masü saka tarensen taila nung melepoka aliba aika angur. Ni mangujemba aika alitsü saka ni ajangshia aruba yamai tuteta sayur. Tai alibaji angatettsü asoshi ni zulujang tanak (bold) agi zülutsür. Arok Osep kaket copy merijang 10 shi menünga yoker asünung kaketji endoktsü masüji kaket akartümi pei indang kaket nungji metongshiba metettsü atema ayak teploka ayunung ajungtsü südi.
Alphapetical order masüba.
Page 2 chiyungtsü, achichila -achi dang tama chiy- tachichilen 12
Page 3 aisemku, aika- aik dang tama ais – tabilen 15, tachichile 1
Page 4 aisemku, aika- aik dang tama ais- tabilenlen tarensen 14.
Page 5 aiür, aizük- aiz dang tama aiü- tachichilen tarensen 8
Page 6 atsükalok, ajaklen – aja dang tama ats- tabilenlen- 10
Page 7 ajepzük, ajem- ajem dang tama ajep- tabilen-6
Page 11 akotsü, akok- akok dang tama akot- tabilen- 8
Page 11 ankongalang, akpokpok- ak dang tama an- tachichilen tarensen- 8
Page 17 amputem, amen- ame dang tama amp- tachichilen- 10
Page 18 amitsur, alamajem- al dang tama am- tabilellen- 10
Page 21 anepalu, anem- anem dang tama anep- tabilenlen- 3
Page 24 angümten, anguok, angu dang tama angü- tabilen 5.
Page 27 anülayim, anu- – anu dang tama anü-tabilen 1
Page 38 atang, adangji,- ada dang tama ata- tabilen 11
Page 41 atsütok, atsüh- atsüh dang tama atsüt- tachichilen tarensen-3
Page 42 atsüngtok, atsüngshi- …shi dang tama … tok- tabilen- 10
Page 43 auüya, auyi- auy dang tama auü- tabilen 7
Page 80 kitangtsu, kidong- kid dang tama kit- tachichi 11
Page 83 kinü, kinük, kinüker, kinükisang, kinungbu- kinu dang tama kinü- tabilen-7
Page 83 Kirakbong, kailonger – kai dang tama kirak- tachichi-8
Page 85 kiyimluyim, kisüng- kis dang tama kiy- tabilen 7
Page 88 kongmi, kongmesü- kongme dang tama kongmi- tachichi- 3
Page 90 korütong, koryongrak- kory dang tama koru- tabilen 3
Page 90 kotolangto, kotong, khutong- khu dang tama kot- tachichi 10
Page 94 kümli, kümbangtsu- kümb dang tama küml- tabilen 4
Page 96 latang, ladong- lad dang tama lat- tabilen- 7
Page 96 laküp, lakzü- lakz dang tama lakü- tachichi 12, 97 tabilen 1
Page 102 lenpitzüla, lenbu, lenbumazük- lenb dang tama lenp- tabilen 13
Page 105 limlai, limeka- lime dang tama liml- tachichi 6
Page 107 lulena, lulentep, loli- lol dang tama lul- tachichilen -7
Page 108 lungjak, longjung; Longten, lo dang tama lu-
Page 108 lusa- losapong, los dang tasma lus- tachichilen-9
Page 110 lungkürak, lungki – lungki dang tama lungkü- tabilen 5
Page 110 lungnüktang, longok- long dang tama lung- tachichilen13
Page 111 lungsü, longscülang – longsc dang tama longs tabilen 5
Page 111 luyang, luin- lui dang tama luy- tachichi -10
Page 112 matok, matoksa, magor- mag dang tama mat, tachichilen 6-8
Page 115 mangtak, mangdang – dang dang tama tak – tabilen 7
Page 117 mangsema, mangsa- mnagsa dang tama mangse- tabilen 6
Page 117 manü, manonaro- mano dang tama manü- tachichi 6
Page 118 mopen, mapitet- map dang tama mop- tabilen 9
Page 120 modongtsüngren, mayimjem- may dang tama mod tabilen 9
Page 120 meyapok, meazüka – mea dang tama mey-tachichi 5
Page 121 meyi, mei- mei dang tama mey-tachichi 5
Page 123 meset, mejetmejeta- mej dang tama mes, tabilen -8
Page 125 meyumuk, memetetjim- mem dang tama mey, tachichi- 4
Page 125 menakrep, melamenük- mel dang tama men, tachichi-10
Page 127 menük, menumeyang- menu dang tama menü, tachichi- 6
Page 127 menüngokba, menungra- menu dang tama menü- tachichi- 10
Page 128 meratep, meradang- merad dang tama merat- tachichilen- 2
Page 128, 129 merasa, marzük – mar dang tama mer- 128- tachchi 13, 129 tabilen 1
Page 129 mereptok, mereptak- reptak dang tama reptok- tabilen 11
Page 130 merükmeja, merumeru- meru dang tama merü- tachichilen- 3
Page 135 metsüjang, mesük- mes dang tama met-tachichi 5
Page 136 metsüwa, metsümeshi- metsüm dang tama metsüw-tabilen- 6
Page 147 nangshi, nangden- den dang tama shi- tabilen- 10
Page 150 nenjonga, nangket- nang dang tama nen- tachichi-7
Page 151, 152 ngujem, ngarem- nga dang tama ngu- 151 tachichi 13, 152 tabilen -1
Page 152 ngüpti, nguyu- ngu dang tama ngü -tabilen -5
Page 154 nokyumedem, nokin – noki dang tama noky- tabilen 8
Page 154 nongtem, nongden nongd dang tama nongt- tachichi 5
Page 159 nüngyu, neoanga- neo dang tama nün, tabilen-6
Page 159 oatok, oagi- oag dang tama oat, tachichi-8
Page 161 oti, odi- odi dang tama oti-tabilen 2
Page 162 ojita, ojisa- ojis dang tama ojit- tabilen 5
Page 163 oktem, okden- okd dang tama okt- tabilen 4
Page 163 olayim, olangjem- olan dang tama olay, tabilen 12, tachichi-1
Page 164 omata, omasa- omas dang tama omat- tachichi 1
Page 167 opokapa, obhong- obh dang tama opo- tabilen 8
Page 168 osangcet, olaosüng- ola dang tama osa-tachichi 2
Page 168 osangtajung; osangtema, ojungru- oju dang tama osa- tachichi 3
Page 171 pakti, pako- pako dang tama pakt tachichi-8
Page 176 pokzüng, poksok- poks dang tama pokz- tachichi 9
Page 176 pongtokrütok, ponglok- lok dang tama tok- tachichi 8
Page 179 putina, putibang – putib dang tama putin- tachchi 3
Page 184 remten, remdong- remd dang tama remt- tabilen 2
Page 188 rongnü, rongnung- rongni dana tama rongnü- tabilen 5
Page 196 soreptangrep, sarir- sar dang tama sor – tabilen -2
Page 199 sentak, senden – send dang tama sent- tachichi 5
Page 204 shimtok, shimeka- shime dang tama shimt- tachichi 3
Page 205 shiyashiko, shiyim, shin- shin dang tama shiy- tabilen 4
Page 206 shirangshiji, shilushira- shil dang tama shir- tabilen 4
Page 206 shitsüki, shisa- shis dang tama shit – tachichi 5
Page 214 sükshi, sükisülem- süki dang tama süks- tabilen- 1
Page 218 süngrülongrü, süngrong- süngro dan tama süngrü- tabilen- 7
Page 219 süngür, süngwa – wa dang tama ür- tachichi 3
Page 221 sürürütsü, sürokrok – süro dang tama sürü- tabilen 3
Page 222 sütsüng, suwanak- suw dang tama süt- tachichi las, tabilen first.
Page 225 takralulemtsü, takiang- taki dang tama takr-tachichi 3,9
Page 226 taküm, takümlibaren, takümliruren, takümpuren, takümra, takümren, takümsangno, takutanang- taku dang tama taküm-tachichi- 5- page 227- 1
Page 234 tanüasüng, tanubo, tanüdangtsü; tanüptsü, tanur; tanu dang tama tanü-tabilen 1
Page 246. tekürang, tekurem – teku dang tama tekü- tachichi 6
Page 250 temenüngba, temenüngsa, temenünütsü, temenushitsü- temenu dang tama temenü- tabilen 7
Page 259 terümong, terunem – teru dang tama terü-. Tabilen 14 tachichi 1
Page 282 waküpsang, wakjiwaklem- wakj dang tama wakü- tachichi 8
Page 295 yisümati, yisep- yise dang tama yisü- tabilen- tabilen 9.