Aadhaar Bill

Sorkari sensotem nem kuli balala nung senotsü teyari agütsür aser item rongnung kaketshirtem scholarship, teintet rogotem pension, LPG cylinder atema subsidy densema lir. Ajisüaka sorkari senotsü agütsübaji aiben tanga nung amshir aser aiben tajangzük angutsüpur ket indangindanga matonger, ibayongji iba inyakyim tajungtiba nung inyaktsü atema sorkari Aadhaar Bill ya benoker. Aadhaar card ya unique identification züngdangba ka lir aser iba ya India nung alir ajak nem agütsütsü nükjidong yur inyaker. Asen linük nung tia maka kaji- Sorkar tashi nung aliba party-i linük nüburtem atema tongtibang onük ka benokdang opposition party temi ibaji sashia anemer, ajisüaka par sorkar tashii aruba sülenbo parnoki kasa onükji benoker, idangji taoba mapang sorkar tashi nung alirtemi ibaji anemer. Iba tetsüngda nungji party tem masü saka nüburtem aser sensakertem dang takoksa angur. 2014 küm Congress-i aniba UPA sorkar aliba mapang BJP-ia Aadhaar card lemtsüba kanga anema noktakdang Lok Sabha nung BJP MP, Meenakshi Lekhi-i, “Aadhaar ya tashioktsüba ka lir. Iba ya linük nung temzüng alema bendangertem lidaktsütsü atema lendong aketba sentong lir,” ta aija liasü. BJP MP, Ananth Kumar-ia, “Aadhaar card lemtsüba anentsüla, kechiyong iba maparen nung bendenba osang ajakji US ketdangsertem dangi aoer,” ta aija liasü. Tangbo BJP-i Aadhaar Bill benoker aser mangatettep aliba Bill ya Lok Sabha aser Rajya Sabha naprong nung agizüktsü atema inyaker. Unique number schemes ya linük nung tang tasen ka masü, Income-tax department-i PAN card lemtsür aser credit card alir shia unique number kaka lir. 2009 küm UPA sorkari Aadhaar benoktsü lemteta liasü. Unique Identification Authority of India (UIDAI) ya executive tetuyuba ka ajanga amenok aser Nandan Nilekani lenisüba nung iba sentong atema inyak. Iba sülen 2010 September ita nungi UIDAI-i tenüng züluoka Aadhaar card lemtsü. UIDAI atema 2010 December ita nung National Identification Authority of India Bill benok ajisüaka küm asem tashi Parliament nung magizükteti aru. 2014 March ita tashi nungbo linük nung nisung crore 60 dak tema nem Aadhaar card lemtsür liasü. Tamalen BJP-i Aadhaar anema aruaka tang tesüsa 2016 küm nungbo parnoki Aadhaar onük atema inyaker. Sorkari iba Bill ya taküm March 11 nü Lok Sabha nung money Bill ka ama agizük. Rajya Sabha nunga money bill ama benok aser Rajya Sabha-i iba Bill nung ozüng pongu yanglushitsü benok ajisüaka magizük. Ano külen Congress-ibo Linük Temzüng Arrla 110 kübok iba Bill ya money bill ka masü aser Rajya Sabha nung sorkari tashi alia amshiogo ta aitsür. Aadhaar Bill ya money bill ama agizükba atema tarutsü nung Congress-i Supreme Court nung ken o benoktsü südi.   Aadhaar indang otsü tatongi shisadangra yimtenren party temi par sorkar yimsüsüba mapang iba Bill agizük ta tenüng agitsü tanela reprangteter. Ajisüaka sorkarji nüburtem tajungtiba nung tenzüktsü atema asünungji nüburtem ajangzüktsü atema dang süra mapa tajung ka atemabo party tsüngda mokokachi tiyongtsüi maitdaktsüi tekaraba nung inyaktsüla. Iba Bill atema yimtenren telok ajak tsüngda olemtep akaba sülen nübor ajangzükba atema ozüng ka küma yanglutsüla. Aadhaar ji India nunger ajangzüktsü nükjidong nung tenzükba lir, saka Supreme Court-i oshidang agütsüba ama Aadhaar Card ji kechi südir süaka amshitsüla ta ozüngbo meyanglu nung junger, kechiyong iba nung ya nisung ka indang nija osangtem züluoka lir aser ibaji kümzüka ayutsü tim. Nandan Nilekani-i Indian Express nung yimobilem ka züluba nung, ‘sorkari Aadhaar Card amshia sensaker asoshi inyakba nung kümshia sen crore 50,000 kümzüktsü’ ta shia lir. Paisa ashiba agi, yaküm Aadhaar Card amshia LPG connections atema subsidy agütsüba nung sorkari sen crore 10,000 kümzük aser sorkari Aadhaar Card amshira küm shia paper nung crore 2000 shi kümzüktsü. Iba card amshira sorkari sensakertem aser nüngdakbapur nem teyari agütsübatemji tiyong nung mesamai parnok keti indangindanga aotsü aser sorkar sen aika kümzüktsü. Anungji, Aadhaar Card atema yimten teloktem tsüngda ken o adoka tekong memerangtepi iba Bill ya nübortem ajangzüktsü asoshi agizüker mapa küma inyak nung ajungtsü.