Ajungbena asüba (Sudden Demise)

~ T. Tsukjem Jamir, Dimapur.

Anogo shia osang kaket nung ajungbena asüba nisung jenti angur. Hau, nisung ka asobaji kenübosa asütsü atema Tsüngremer sentong lir. saka nisung shia Tsüngremi alima nung arishi küm tenemsür metsü mesüra lir anasübo jangratema alitsü ta Tsüngremer tenangzükba lir. kodang tanur ka küm asem (3) tashi tetsüi anepalua chia jemdakja mesüteter külen kodang pa tsürapur den pelaa, skuli odir joko pasasa pei taküm libaliro achiajem nung kümdanga aliba ajanga ajungben tasüba tapu palala nungi kümzüka alitsü akok.
Ajungben tasüba ajuruba küli balala ishika idaki tazünger den lemsateper.
* Aiben nisung ka taküm nung peisasa mekümdangba ajanga lendong balala ajurur aser ajungbena tasüba ajurur. Nisung shia tashidak kabosa keta alir. Iba tashidakji nai jungjunga meteta mapang shidak nung doctor dangi oa anepalutsü toktsür pei kija mapa aser lokti sentong balala nung alima talang nung timtema gari aser tayimtsü nung anibelema jajaba ajanga pei tashidak yakta temai adoka ajungbena tasüba aikati ajurugo. Anungji meimchirtem rongsen aser konangji tama masü, saka nü takümji tang mezüngbuba ta zungshitsüla.
* Tsürabur otzü nung ashiba ama, alima nung shirur tulu shiti molusungzütem nisungi melamela azüokteter, saka nisungbo peii pei azüoktsü makoker. Aji oda nisung aika yi (wine) ajemtsü yimya sübaba aser drugs achitsü aser nüktapangtaba ajanga tashidak tamajung agi tonger pai meimlaba mapang nung tesem balala nung aoksa tasüba ajurur. Iba tasüba ya pei sasa soseta asüba (Hanged) ama lir.
* Tanü putu nung nisung aika mejanger mesakba tasüba ajuruba ataloker. Iba tatalokba ya 90% teburtem dak ataloker ta doctortemi kuli agütsür. Iba tatalokbaji kuli aika lir, nisung karbo pa kanga jashiba agi yi (wine) aika jemer mesüra drugs tali chir mejangba ajanga a ataloker. Ano nisung karbo pei kibong khuret tulu ajuruba ajanga ataloker. Kibong nung kinungbo, kinungtsü tsüngda mulung majem aser ano pei chirnurtemi tebang agi meshitetba shisabulu tulu ajuruba ajanga pei ki tajung tangari sentsü yong agia atakba ajanga iba khuret shisabulu tulu jagi heart fail agi ajungbena süa adoker. Tanü shirnok iba timtim agi tonga lir, timtim tulu asen dangi marudang kibong ajak Tsüngrem dak jenoktsü merangtsüla.
* Tanü putu nung senior citizen aika chiyongtsübo tajung aika chiyonger, saka exercise aser teka mapa asentsü endoka meinyakba ajanga nisung aika blood pressure adoka lir. Anungji shirnok iba timtim keta lir tetibo aeni aotsü sentong meyanglutsüla. Aser na kodangsa aeni mesüra yimdongi odir blood pressure mozü teti bener aotsüla. Aji oda nai ken ken züzüa jaja dang aoksa stroke asütsü mesüra tasübai na meneptsüa akok.
* Meimlaba mapang kenkenbo meimchir jenti ajungbena tasüba lendong ataloker. (natural calamities) alima yimya palala ajanga ataloker tatishitsü (example) ka 14th August 1950 küm (Bomdila) Assam nung ajungbena volcano tulu adoka menoknok tulu anok. Iba volcano tulu adokba ajang Brahmapurta ayong tulu nokdang aser iba timtim ajanga nisung merijang aika ghonda ishika tsüngda nung sama. Ano iba ama mesükba tsümetsüng yipru mopong tesashi ajanga tesem aika nung nisung jenti samago. Iba lendong atema university aika nung jembia arur. Ibai Tsüngremer atakatem ka meimchir dak ataloker masü saka yimya ka tia makar dak ataloker sudi ta meimchirtemi rajemer.
*Ajungben nisung merijang aika tasüba atalokbaji nisungtem sentong ajanga aiben ataloker. Tsüngremi meimchir nem pa sentsüwangshitsü atema shisatsü tulu agütsü, saka meimchirtemi iba shisatsü jagi pai yangluba meimchir jenti samatsütsü atema injang, bomb yanglur aser iba jagi nisung jenti minute ishika tsüngda nung samatsür, tatishitsü ka 4th April 1945 küm Allied Force, England, America, France aser Japan ta II World War mapang rara dang allied Force-i Japan nung Hiroshima aser Nagasaki nung Atom Bomb tulu agütsüba ajanga ninute ishika tsüngda nisung merijang aika samago. Ibai Tsüngrem anema nisungtemi pei tashi sayuba kuli sayur.
TATEMPANG
Nisungtemi maginüba tulutibaji ajungbena tasüba ajurubaji lir. anungji maginüba mapa ka takok angutsü tasa tajungtibaji mezüngbuba nung peisasa azüoka aser kümdanga alibaji pei taküm nung sabi (key) asütsüla.