Ali agi temoatsü akümtsüla

Alima nung alirtem asoshi ali ya kiojen yanglur alitsüba dang masü saka yangji züsenteta chiyonga jema alitsü aser yangji aliba rongsen agiteta nüngdak balala nung amshitsüsa moaja lir. Atangji, alima ya Tsüngremi yanglu saka Pai asenok kibursa alitsü asoshi agütsü nungji asenok pei pei yari ali kibur kümogo. Item ali kiburtem rongnung Nagaland nung alir Naga nungertemsa tia tajungba aser takarba asütsü. Naga nungerbo shinga ali makarbo mali, nisung ajak pei li, kidong li mesüra yim li akartem lir. Item madakji kibursa iba ali tema aser telong nung akaba rongsen agiteta amshiba agi asenok shinga sensakabo malitsüla. Ajisüaka, tanü asenok jenjang reprangdangra, asenok ajak ali kiburbo ali kibur saka chiyongtsüa mangu sensaker aika lir. Iba tiaji Tsüngremi tiatsüba masü saka asenoksasa yangluba tia lir. Tanü asenok tia ya India nung kasa sensakertem tia den medemdangra, asenok o parnok na jenjangji kenyongi balala reprangtettsü. India nung sensakertem tia yabo temulung ashitsüka, iba lima nung parnok meyong ali tilakata maka, anungji alu tilaka ayimtsü asoshia ali  maka, ali kibur aser takartem lu nung taküm piyong ayangtsüsa akümer. Itemji aiben ayangdak maka mesüra ayangba agi tebok mesüngtet aser sentsüa matu peisasa soseta asüba otsütem asenoki angashir. Ano, item sensakertemji aika pei talidak ki maka yimti yimdong nung tangar kilem nung mesüra train aser bus station nung mesüra apu kübok lia senzüba asenoki angutsü. Item taküm aser kibongtem tia den asenok jenjang medemdangra, asenokbo takar jenjang nung lir ta asenoksasa asenoki angatettsü. Ajisüaka, takar chir tagitsü mait takidak maka küma ao ama, asenok nem moatsüba ali agi asenoki asenok atema temoatsü küma mamshitet asenok aika meshimetsür jenjang dang nungia teküpbokba tia nung lidagi. Ibaji asenok azümasenba ajanga asütsüa akok mesüra asenok dak asen li agi temoatsü küma amshitsüsa shisatsü aser temetetba maliba agi asütsüa akok. Koba kuli agi südir süang, joko asenok ali kiburtembo timtema malitsüsa asenoki tangar dang nungia shisatsü meshia inyaktettsüsa lenmang bushitepa inyaktsü kanga nüngdaka kümogo. Iba ama timtem aser sensak tia agi jangratema takar küma alitsüba tia ka yanglutsütsübaji government khuret aser mapa asütsüla. Yimya agi ali kibur asüyonga aikati pei lu nung tajangzük keta alu ayimtsüa shisa agi matonger mesüra pei li nung industry lapoka rongsen yanglutsüa makoker. Anungji, item dangji government nung ketdangsertemi lenmang sayua ali agi temoatsü küma pei taküm aser kibong jenjang agi nümadanga litettsüsa inyak nung dang state-a takar akümtsü aser government-a tanü ama meshimetsülen mesenzütsü. Atangji, iba tangatetba nung government-ia sentong tasen karbo atonga inyaktsü merangdangba angur. Item rongnung kaji, Nagaland tenemtsünglen aliba lushitem nung ya tangar bendanger takartem (investors) anir arua industry lapoktsü merangba mapa ya ka asütsü. Ajisüaka, asenok inyakyim nung timtem kaji asen li madak asenok kibur-a ta sayutsüsa asen ket nung kuli kaket (patta) mali, anungji tangar company anir arua parnok o asenok na prongla kasasa ajangzüktsüsa mapa inyakdi asüyonga timtem ajurur. Ano külen, tapu aika bilemdangyonga asenok ket nung asen li nung industry lapoktsüsabo sen maka, anungji melapoktettsü. Anungji ali kiburtem o sen akartem na ajurutepa tenaprongla ajangzüktsüsa inyakyim ka latettsü nüngdaker. Iba nüngdak reprangtetba agi, taoba hopta nung asenoki iba osangkaket nung, ” Nagaland tenemtsünglen industry tapu balala lapokyonga aotsü asoshi Dimapur nung amato pei pei li asazüka government patta (ali akaba kuli kaket) yanglutsü aser Industry lapokner company-tem dang küm 50 mesüra 99 atema ayoktsü ta asünunga koma süla ?” ta bilemdangogo. Tanü putu nung yamajika asenoki meinyakra, asenok ali kiburbo ali kibur asütsü saka sensak tia nung teinyaknütsü meinyaktet teti timtema alitsü. Aji oda, sensak tia nungi nüchi akümtsü asoshi asenoki khen iba onük tsütsü shisadanga inyaktsü atema putu mapang agibo akanger.