Aniasünga Kibalemboyim

~ T. Imo Jamir, Changtongya yimtiba.

Alipokdang Longterok aser Chungliyimti nungi kin-kidong tejangja shitet-shiteta aruba kinji asen Ao sünak abener kin ya lir. Longterok nung tebur asem aser tetsür asem (parnok terok) apokbaji kin-kidong tapensa asünung parnok tsüngdda kati-kaden tsünuteba tetemjen kibong asem aküm. Iba anogo nungi tenzüka asen kin ya kibalemboyim nung kang asüngteta kibong tasen kaji aküm, asüngtetba amaji nübortemi aniasünga kibalemboyim nung kanga ashipangteba kechiserana ajak nung asüngteta ali. Aji oda, lipokdang nungi asen kin-i kibalembuyim nung merakteta alitsü atema kanga kümdangtepba kibong tasen ka akümtsübaji ajemalua aser merakteta ajak nung anempong lia aru. Ajioda, asüngteta aser maparen ajak nung nemponga ajemalua kibong kaji akümyongji kibongtem nung tanur tetsüng-tepen maket, tenük telen agi mapensa, shiruru mesükba aser tetsür kati tanur ken asodang pongu-terok asoba asenok otsü nung mali. Ibai tanga kecha agia masü saka asen nübori mezüng kibong tasen akümdang kanga asüngteta aser ashipanga tenzükba jagi lir.
Iba ocet ya ‘ANIASÜNGA KIBALEMBOYIM’ ta süaka yangi kin-kidong tsüngda koda lembutsü ta asüba ka masü mesüra shir kidong o shir kidong tsüngdabo melembula ta asüba masü sak ocet tongtibangjibo “ASÜNGTETA, ANEMPONGA, ASHIPANGA aser MERAKTETA” kibong tasen ka akümtsübaji koda tongtipang ta asüba indang zülur. Alimaji inaka aser nübortem bendang semer den kiba-kiyimba oaka asen kin sanger atema ibai kangasa tongtipang asütsü kechiaser nisung ka mezüng taküm nükmenji aibelena tenzükra asen nungi jakzükba semchir semnur tashi iba nükmen aibelenba nungji tsükdaker pur-medemer menenepi tangar atema asen kibongji otsüsütsü asütsü kecha menua mali.
Ao kinji menang alipokdang nungi inyaksangshi aser libaliro ajak nung kanga asüngteta lia aru aser yamaji jembishinü aser shisatsü ajak nung teti meraketa aser kümdanga alitsü peisasa azüoka ali. Mapa ajak nung asüngteta aliba jagi mapang apena taküm kaji anempong-anempong agi sünger lia aru. Asen sobaliba nung shiri anempongji raksadir mesüra anempong mapang masüngteti lidir iba telangzübajibo meimchir-i tizükla masü atakatem aser tasüba agi merenshir ta amanga anempongba jagi melakteti ajak anempongji metsünga-reta amshi. Asen kin sobaliba aser libaliro nung aniasünga kibong tasen ka akumtsübaji onsara ashipangba aser asüngteta inyakba mapa ka lir.
Nisung ka taküm nung aniasünga kibong akümtsübaji taküm nung mezüng nükmenji lir. Kibong nükmenji aibelena tenzükra iba kibong nung nübortemi tajitettsü aser ashipangtsü aiben ajangshir aser ajioda kibongji ayatai tia-i ia mekokmein agi sünger alir ta tsüraburtemi jembia aru. Taküm ka aniasünga kibong tasen akümtsüba nung asen sobalibai kenyongi memelaba kar lir saka ibalajibo yangi magütsür. Ajisaka yangi zülusembatem yabo kibalembuyim nung sobaliba aser yimteni mashishiaka taküm ka kibong tasen akümba nung kija aser kibong telong nung ashipanga arubatem lir. Ibala yabo peisasa angateta kümdanga alitsüba mapa saka ibala nung mashipang-i kibong akümba nung tarutsü nung kibong nung aiben timtem aser tangar tsüngda nüma medangtettsüsa ajurushia atar.
1) Asen kin aniasünga kibong akümba nung (tanü asüng balaka) kin-kidong balala dang sürbo odang alitsü akok ta jembir saka tsürabur putu nungbo kin kidong balala talitsüyim süaka par nokpang-nüpang mapang NOKLEN-TINU süa aruba tsüngdabo kibong akumtsü ashishia aru.
2) Kin-kidong balala taliyim, nokin-tinua masü saka tesüiba mapang lia arudang par tsüngda lembuba nung ‘LEMBO-MAZÜK’ ajiteta arubatem, par den lembubaji limbu-mazüker, soma-dangma akümer ta ashishia tsüraburtemi ibala kidong den lembutsüji nokdanga aru. 3) Pei jala-jabaso kibong tasen akumtsüba nung tsüraburi ashishia aser nokdanga aruba tongtipang kaji par o par tsüngda ken-o tamajung adoka senchi-menchi adoka bendanger alir, kimong-lushi agi rakteba kishi-lushi rakzüka akaba, kati ka dak teka iteba süng-long amshia akaba ibala kibongtem tsüngda lembutsü nokdanga aru.
4) Tanü jungtepa liaka kodangsa tanur tsüngda aniasünga kibong akumtsüsa jembir, par den tesüiba pututem nung koma libaliroa arum tsürapur liba lirua arudang kati ka mezüngmeshia semchir-semnur tashi o-aitsüsa jembizüka aka maka ajakji ashishitepa jembirang shitakba asüngtsü ken-o ji benoka jembi.
5) Aniasüngtsü o metenzükdang shir den alitsü iba nisungbaji kenbosa ajidangerang kibong tasen akümtsü o agizük. Ajaklen nungi talitsüyim süaka nisungbaji menguibo ken o kecha magizük kechiaser nisungba dakji langka tajitettsü lira tsüraburtemi ajioda ajiteta kibalembutsü songtema ayu. Ibai nisungbaji topur ajung-majung mesüra asoajen agi temsü-metemsü aji ajidangtsüba masü saka nisungba dakji tajitettsü kar lira ajioda ajitet nung ibala ajakji tendangerang kibong tasen akümtsüji mela.
Nisung ana kibong akumtsüba nung kechiba ya tashi ashipangteba aru ta süra asen kin sobaliba nung kibong kaji kin rangpen PUTI tenzükdak ta züngshir. Kari ibala kecha masadangi tanü ajung asaa aniasünga kibong kumra ibala kibong nung jagi mazük-maru atener, anungji asen kibong nungi lempo-mazük, mazük-maru, soma-dangmaa metenzükdaktsünü yong talir ajaki kümdanga libalirua aru.

(Maneni asüng adok nung…)

You must be logged in to post a comment Login