Aor o takar tarok agi sensaker kümdaktsüba

~ I Süpong Longkumer , Darogapathathar, Dimapur.

Kanga dang sasaseta bilemba aser angashiba kar lemsateper. Saka meyirutsü mepishir. Tasoba Küm 60 tema aliba rogo tsüraburtem timba ka sümaogo südi. Onok tain rogo tsüraburtemi jembiba Aor O aika tanü alirtemi apu apu-a aser sensaka tetezü maket kümdaktsüba aser samadaktsüdagi ta Aor dang shinür.
1. Sen : Shipelena shishilembaba nung amshiba senti nungi agitetba dang Sen ta jaa aru südi.
2. Japili : Japili tetezü ya kanga tarok iba O ya indang indanga masü kechi oset südir, mapa südir nüngdak ajak angati masüba lemang nung amshiba iba japili meteni shibelenteptsü makokba dang ajaba oset lir. Anungji mezüngyongi jabili ya amshi asütsübo koda jungla ta bilemer.
3. Pushisüngdang : Iba O ya tarok masü indang indanga bushia orr asüngdangba tetezü.
4. Pushitsüngdang : Iba ya tetezü tarok aketba O mapa kar ataloka aji pushi puyangtsüsa adok saka mejangja, temulung malemer. Anungji temulung malemba nisungji bushia oa o tajung agi temulung tsüngtanga kinük aikalen nungi bushir metetba dang bushitsüngdang ta jempia arur.
5. Mechi : Asen Aori mechi ya kanga dang sapua jembir kechiaser talangka jembitsü melen, iba mechi, Arogo mechi, Yisu mechi, parnok mechi ta O tajung ama kanga sapur aser joko metongshitsü, melenshitsü tasak küma odagi, kechiaser Tsüngrem O jembiria mashi oren nung amshia jembirji lanurtemi jungjunga angaokogo. Saka ibai O tamajung tejashiyim jembiba O lir. Nisung tamajung tanur tamajung tashi manga ken agi tajung majung memetetba pur dang mojing mechi ta ajar. Tetezü temulung kanga ümzükdaktsüba pur na mojing küma aotsü, nabo mojing atema ta ajaba O lir, anungjiang Yona Tsüngremi ashi manga mashileni aorba rong nung tasür lia amoi aosang shishiang nai kechi inyak nü mechi asenok ajak tesamar lir, onoki kechi inyaktsü. Ni ajonga arur tzüyim nung tsükdakjang ta ashiba, atalokba asenoki lai nung azünger. Ibai mojing mechi O nungjagi agitetba O lir, teratatsü O masü. Anungji Yisu mechi. Arogo mechi, Tsüngrem mechi ta jembibaji tajung lenmang nungbo mapet.
6. Senpet : Nisüng dak kechi yimyayimko aket iba dang senpet ajar aser senpet tamajung aketba kar lir, saka kar kenten menü tajung tekolok shisatsü jakla liro tajung item dangji senpet tajung lemzükertem ta ajar.
7. Sempet : Shiranger semdangi aor, nüngdakba pur semdangi aor kisemi aor. Iba mapangji sempet tsüsa reprangtet, anungji milong entsü, oset, süoshi, sen, agütsütsüsa reprangtet nungji sempet agütsütsü nüngdak ajitetba agi sempettsüsa aküm. Ibai sen kija masü tapu aika agi yaritepba O lir. Ibai shidakba O lir.
8. Tanü asüng aiür asangurtemi jembia angashiba, odi ma, ibai odi ni ta ashirba asü, tou ta asünung tashi manga odi ma, ta ashirba ar mangateter. Mapa ka inyaki aotsüla mesüra nüngdak kati aotsüla adok nung asenokbo odini, ibai mezüngbuba tayongzükba, joko olaba iba tanabenpuba ajungmesuba, iba ama jembira osüji tajung saka tanurtemi mapa kati onür saka tsüraburi memulunger. Anungji mezüngbuba nung tanur dangji iba mapa jagi tou ta ashir saka mao tashi manga odang ao nungji, mapa jagi tou ta ashi nung odang odima ta mapela jembiba O lir, kechisüdirsüaka aotsüsa adok( Aotsüla), Kechi sudir süaka aotsüla adoker. Ibala mesük tim masüba O aser oren aika raksadagi ta tongmelang aser tongtipang kar agi asen O amshi yim kar lemsateper.