Arem shiruru kümzükba

Tuli nung Longpong mepu nung alirtemi yakonung mirok keyi ka shiki nung atembanga pur, tarak maket taküm tajung Nagaland Wildlife purtem nem arem shiruru ayudak zoo nung ayutsü agütsüba mapa jagi asenok shisatsü aser tangatetba junga aienba tamaitsü ka sayur. Akhidanga, kodangsa keyi yimtaki adoka nashi, ak aser an nguseta chitsüa nisungtem nem timtem takoksa bener arutsüdir, idangjibo nisungtemi kiyiji tepsettsü atema süng tulu agi atembangtsüsa keyi kerang (trap) ka yanglutsü aser iba telong nungji keyii chitur yutsür aoba shiji yutsür, nisungtem süngdong azükdak tua tanemi keyii arua atembang repranga atatsü. Yimya agi keyiji nisung tsübuba agi ammang nung dang arur, anungji kodang ammang nung keyiji arua kerang nungji atembangdir, nisungtem jagi ola tulu adoka yimtak alirtem jazüker kiyiji nü agi tsüngset. Iba sülena, kiyi tepsettetbaji tsükchir tesashi tuluka akok ama yimtak yimdong sema apur, keyi tesepsetba naroka ken tena tetsür tanurtem ajak anir oa keyiji keyi metaba tesem nung nisung amai metaa ayu. Ibaji yim ka asoshi takok benjong tuluka liasü. Ano, nisungi angatettsü makokba kaji, keyi ya aika nisung tanüla lir, anungji nisung tanüla aliba keyi ka kodang kangshidir mesüra tepsetdir, tanüla aketsang nisungbajia timatemer aser keyi tanülaji temelen ka mengutetra, nisungbajia keyi denji külemi süa adoker. Asen tsüraburtemi jembiba otsü ka angazükbaji, nisung tanüla aketba keyitem adenshidak tesem (capital) tongtibangtem rongnung Phom lima nung aliba Piyong tenem ya ka lir saka ano Naga lima nung keyitem adenshidak tesem tulutiba Headquaters bo Yimchung lima nungang lir ta angazük. Otsü agi ashiba agi, kenü iba keyi headquaters nung alir keyi kati nisung ka nguset, anungji nisungtemi iba keyiji bushisüngdanga aodang, iba keyi tanüla aketba nisungji puteta, pai nisung ngusetba atema ken o akatsü atema, par yimertemi keyi tanüla alisang nisungbaji okadagi jaok aser pa dang kechiba pai nisungbaji nguset ta asüngdang dang, ‘nisungtemi arem nung onok chiyongtsü shitsü mesü aser tanga arem shiruru ajak kaseta chimaba agi, onok chiyongtsü maka aya marem nisung nguseta achitsüsa akümer’, ta langzü, anungji ken o ji kechi komaka mejembii atem. Iba telangzüba nungji, asenok ajak angazüktsüsa lesson tajung ka lir. Nisung alidaki arem shiruru keyi dang masü saka shiti dena adoka timtem agütsüba ya tapi dangbo masü, parnokji asaa nisungtem nem timtem agütsüdi ta ser adoker masü saka chiyongtsü bushia adoker, kechiyong nisungtemi arem nung shiruru chiyongtsüba shi ajak bushia chimatsür aser tesüsabo süngdonglidong ajak lensüka arem dena mali kümdaktsür. Asenoki kanga junga meteta inyaktsüba kaji, arem shiruru atema talidak kiji arem, anungji asenoki arem raksatsübaji parnok ki raksatsür aser arem shiruru atema chiyongtsüji süngolio aser süngjanglijangtem dang masü saka tanga arem shirurutemji lir. Parnokji kati ka pua achir, anungji kodang asenoki arem aser arem shirurutem samatsüdir, keyi tanüla alisangi ashi ama, asenoki parnok chiyongtsü samatsür asütsü. Ibayongji, tanü putu nung balaka United Nations sabang nungi dena alima ajaklen arem aser arem shiruru aser ozü sangnu ajak mesamadaktsüi kümzüka ayutsü ajungshiteper. Iba nüngdakji mangatet asübo, Tuli nungjia nisungtemi keyiji mapa bolua shikiji yanglur manükyonga, prangpong agi melamelaa kasettetla. Ajisüaka, Longpong mepu nung alirtemi keyiji tarak maket taküm pur government zoo nung ayutsü tenla agütsübaji Naga nunger ajak asoshi tangazüktsü lesson tajung ka kümogo. Atangji, alima nung nisung, arem aser shirurutem ya kati ka dak metaloktepa alitsüsa Tsüngremi yangluja lir. Anungji, kati ka nüngdak meteta awashi metettsü aser apayutepa libalirutsübaji kanga tenüngdaktsü lir. Asenokiang jungjunga bilemdangra, nisung mali agibo arem o shiruru nabo litettsü saka arem o shiruru na malibo nisungbo alima nung melitettsü. Ibaji meteta asenoki arem mesamadaktsüli aser arem nung aliba ozüsangnu taküm tilatiba tashi mesamadaktsüi wazüka ayutsü merangdi.