Arok osep nung mamsemba ojang kar

–  P. Renthy Jamir.

Asenok Aor asen oshi nung ocet zülur onsara temeki, Ao Milen aser Tir Yimyim nung kari zülubaji Laishiba nungi dang züluteter. Iba yabo ajak küt nung Laishiba lir asünung aikati jangramatemer. Ano jepnüa alinung maoktsü ama ABAM aser Ao Sendeni taten tsübutsüsa keyi jo tsüngrem jo ta ken ken tepdakasa yutsüba yagi Anong mepongnüi alinung tokolak mezükoka yutsü ama joko Aor ocet zülur tantsü tambu aika mekioka ayu. Anungji asen lenir A.M.Toshi Jamiri osang kaket 24-06-2019 nung züluba ama ocet zülur nem teti lenmang sadema lapoka yutsütsüla. Tang yangi ocet azünger Etsük melen Esü achi ama tongtibang mesüaka AROK OSEP nung mezülusemi aliba temesüktep ojang ishika zülur:
1. Ajenzük, Ajazük – Ana ya mesükteper saka balala. Ajenzük ta asüba ya tesübai tamasaba ajatetba masü. Tajungba agi tamajungba ajenzüktsü. Aiür tobur ajungba agi chitentsürla ajenzüktsü. Ajazük ta süra tesüsabai tamasaba oya aliba ajazük, ajateta ao.
2. Ayutok, Ayuzük – Ana ya keni balala. Shibanga aliba ayutok. Ayuzük raksa. Jungjunga alenloka aliba ayuzük, Ayutep süra sentaktep. Tena balar aliba ayutepa yutsü.
3. Anüngkatar, Angakatemer – Ana ya mesükteper saka tera balala. Anüngkatar ta süra ali maji tangar mereprang tulu shisanga aliba. Angakatemer süra ngasangatem pi mezüngok.
4. Akaket, Ayaket – Ana ya mesükteper saka balala. Akaket sura süng lung amshiba nunga tera akaketang ta jembir nisung tera alajia matong alidanga tera akaketang ta jembir. Ayaket süra taküm aliba kidangi ayaketa atu, ayazüka ao.
5. Aketsa, Impetzük – Ana ya mesükteper saka oren kar kar nung balala jembir. Aketsa tanüngtalu anko majung tagidak maka nübu tanur tain mashi-i. Impetzük süra yimer ajak dang anko majungba nübua ta jembiba.
6. Bangkok, Jungba – Ana ya tera mesükteper saka balala. Bangkok süra tebang dang ajung asa-a takok asa-a toktepa jembiba. Na bangkok asa-a tejembi, Jungba süra pei ajung asaba. Tangar rejia mali. Pa noklem tuluba tajungba agitsü bilemba.
7. Chitsüng, Jepdak – Ana ya tera balala, Chitsüng ta süra kasa kasa shishitepba. Jang agi metsü melen, külep agi mersü melen yamala. Jepdak süra kecha tsüa mayu tang ang-kua ta shishitepba.
8. Dongin, Dongtu – Anaprongla ya süngdongsa lir. Dongin süra küm aika joko süngdong tain. Dongtu süra atura ano kanga tainbo masü.
9. Hasü, Hasü – Ana yabo ojang masü tenüng kaka lir. Hasü ta süra ozü tobur onsara tajung tekoka saka onsara tila. Iba ya Aori aika nung atishia nüngtoko süa jembiba. Hasü tepong ama ta, Hasü ta süra Naring, jemben tapu ka tasen tanang masü.
10. Hasüanema, Yongyima – Ana ya mesükteper saka balala. Hasüanema süra alu inyakmar, mapa temer tetsüngda nung ken ayonga aliba. Yongyima süra bülemseter anisüngzüka ken amenba, anisüngzüka kazüba.
11. Imdongnen, Sorotatsü – Ana ya tera mesükteper saka balala. Imdongnen süra yasür makadang ken küpdangtsü, achitsü, agitsü atema yua aliba. Sorotatsü yabo kechisüdir süaka magitsü, machitsü aener ka koda masü anen nunga idangjiang chidaktsütsü ta anüngshia ayuba.
12. Imdangi, Timdangi – Ana ya kecha tepila mali kasa. Imdangi maru, Timdangi maru. Bilema maru mebilemtet. Ya tongtibang masü saka osep abensatsü zülur.
13. Ka-angka, Yuba – Ana ya kasa. Ka-angka ajibo takaba asen ket nung aliba. Yuba süra tang akaba yabo yua lir yubasür tangabaji bushitsüla.
14. Küsü, Tekitsü – Ana ya mesükteper saka balala nunga amshir. Küsü süra tesadangka ka shilem. Na küsü agiang kü nem küsü kua (Kasü). Tekitsü ta süra ajia tesadang ajak masü. Küsü ka nungbo nai ashibaji shitak. Asangurbai aiürla ya temulung tekitsü agiang meimer.
15. Kinangsepa, Mesemshia – Ana ya mesükteper saka tera ratet balala. Kinangsepa ajak okshia chima kecha manüng. Mesemshia arokoshia shi teret nung aliba tetsü mesemshia wazük.
16. Lutep, Lutet – Ana ya balala. Lutep süra lulalushi ken alir meyipa bener arua agütsü. Lutet süra terasa tanük luteta agutsü. Sen noklang note ka agütsü tenem luteta agütsü.
17. Lialatep, Teremta – Ana ya mesükteper saka balala. Lialatep süra mapang ka süir ano ka matong tetsüngda. Teremta süra tesadang anogo teremta ka kazüa munger anjongmeshi nung alui ao.
18. Lepja, Shongmoklang – Ana ya tepila mali. Pa shisatsü ya onsara lepja rasaralem kanga mali. Shongmoklang tetezüjia rasaralem mali shisatsü aika tebenja masü. Shongsü ka dang.
19. Mangtsümangjen, Mangtsümangyang – Ana ya mesükteper tejen tsüa alibasa saka balala. Aor oshi nung ibai tsürabur tendak kanga bulua jembi. Mangtsümangjen süra akidang tetsü tebou-i tsüa yutsüba sentsüh tejen. Ano Mangtsümangyang süra akidang oboula nunger lepseta aoba mangyangtsü tejen akaba.
20. Masenkosen, Tengunüsen – Ana ya mesükteper saka balala. Masenkosen süra tera maikoi ka lia reprangba nüksensa reprangba. Tengunüsen süra ngudangnüa chidangnüa aliba mezüng tasen bena aruba.
21. Ngaingabang, Samasajung – Ana ya tepila tulukabo mali. Ngaingabang süra onsara ayimaja yamai ngaingabanga tejembi. Samasajung süra pasa tuluba pasa temaba ta mangkongdisüa inyakba jembiba.
22. Omzük, Razük – Ana ya balala saka terabo mesükteper. Omzük tanur tamajung agi tsürabur omzükdaktsür. Razük tanur kar kanga tara tsürabur omdaktsür onsara tara tali razük. Ano razük ya tereprangtsü süoshi sobuba nunga amshir. Tola yagi na onsara razüker. Yamala razük yabo ano aika nung amshia oa lir.
23. Orü, Osükyi – Ana ya balala orü süra o lenkong na orü mangu tapi tapi agi jembir. Tena orü ajem. Osükyi anemsü o, majung ta bilemer saka junger ta osükyi ashir. Nasa tajungba ta tanur tara dang ashir.
24. Semdangsemrar, Semlasemketer – Ana ya kasa. Aener asütsüa akok kiyonger yimer asütsüa akok. Asen ki semdangi arurtem.
25. Tialong, Nongjunga – Ana ya tera mesükteper saka balala. Tialong dang ya iba mapang. Aluro tialong. Nongjunga ariteper. Mapang agi nongjunger. Joko mapang tonger aritepa inyaktsüla.
26. Titem, Tien – Ana ya mesükteper saka tera balala. Titem süra tanü alui aotsü ta asüba titem, joko maotsü. Tien süra anogo atsüzük. Asüng telok aotsü lemtetba to anogo tienogo.
27. Tamangutsü, Meshingutsü – Ana ya tepila mali. Nisungi tenük agi Mojing angutsü makok. Saka asen tia majungtsü nung ken ken angur iba dang tamangutsü, meshingutsü angu ta ajar. Ano Ngüm tulu angu nunga yamaji ajar. Aser kodang Ngüm tuluka ngudir pa tsüngdang Ngüm ta mejembir saka Halingali ta jembir. Yangi Halingali ka lir ta pa nem akhüm agüja jembir.
28. Taitanütsü, Tsüngchikochi – Ana ya mesükteper saka tera balala. Taitanütsü süra onsara tali. Nisung yabo taitanütsüka majunga ta atishir. Tsüngchikochi süra temkanglongkang tatepkotsü tulu inyaker apayua mamshir, tindang ka makaba nübu.
29. Tongdakjen, Tepeletdak – Ana ya tepila mali. Tongdakjen süra shisa tatsü tangsa tang ta tsüngjen ajenba. Tepeletdak süra metzü ken meyok nung ain aita o ka ashi majung mit aitba.
30. Tepdang, Temong – Ana ya balala. Tepdang maka ta süra tanadang mali. Takaba ajak kecha anüngshia masü achiba ajemba. Temong maka khuli tejangja maka tsüngsü maka tapi o jembiba kecha temong maka o ya tejembi.
31. Warden, Miimmenü – Ken kenbo ana ya mesüktepa amshir. O tamajung nung, Warden wardena ayu. Asenok indang to pai ajak wardena yuogo. Miimmenü süra tangari mangudang miima bener aoba, miima ayu.
32. Yunü, Tanüsama-a – Ana ya kar nung mesüktepa jembir. Taintemi tanur ka yunü agia merenshi. Lanubai Chubaba tanüsama-a aoksatsü. Shirang menadakja onsara tsübuokdaktsü. Yunü agia tetezü ano tanüsama-a kasa.
33. Yakamesüi, Züakamesüi – Ana mesükteper saka balala yakamesüi süra ajemajema kecha meinyaki marakzüi. Züakamesüi ola madoki mokorai masateni liang ta ashiba.
34. Züklem, Zükyalem – Ana ya balala züklem süra ajak külemi yimer kibong züklem dang Nüjai aotsü tongtar. Zükyalem süra anogo telemsa. Anümeyi (anümelener) tsüki lendang, mokoktsük zükyalem. Anümeyir tasemnü buba dang zükyalem ta ajar.
Item ya kanga tongtibang masü, saka AROK OSEP koba küm aika amshitsü adoka ali, iba nung amsema mezüluba agi aika rongnungi kar yasür tanurtemi meteta alitsü ratet tatsüba nung zülur.