Asenok obendangdak

Tanü putu yimsüsübaren nung kanga tajung kaji nisung kati mesüra kibong kati mesüra telok kati dangbo nübortem asoshi telemtetba agia meinyakar saka kari telemtetba agitsü aser itemji kari mapa küma inyaktsü aser mapa inyakba nung meshitak süra kari okadak ken o angadanger o bendangtsü. Aji oda, telemtetba agirtemji tatar yimsüsürtem aser parnoki lemtetba mapa küma inyakertemji government ministry aser department balala nung tongti ketdangsertem lir. Item telemtetba agir aser mapa küma inyaker ketdangsertemi lemtetba aser inyakba mapatemji tasüngdanger aser tebushir mali ser sademsadema toktsü nungbo nübortem agi matitsü, anungjiang parnoki mapa meshitaki inyakra, itemji asüngdangtepa bushiteptsü aser ken o angadanger obendang agütsütsü asoshi okadak lapoker obendanger mendaktsür. Linük nung yimsüsür aser ketdangsertemji ochimashi inyaktsü jangrartem asütsüa akok saka okadak obendangertemji indangindanga lira, iba jagi kin ka shitakba lenmangi anitsü. Ajisüaka, kodang linük nung obendangertemi shinga tsütsüa tejak mereprangi ochiobendang agütsütsü atsü ayongdir aser memulungi kümdir mesüra sübokrem agi tenzükdir, iba lima asoshi ibaji tatembangleni arur ta asütsü. Atangji, tanü asen loktiliba aser yimten nung yimtak yimtsüng nung putu menden nungi shir mangatettep ken o angadanger obendang agütsüdak High court aser Supreme tashi lapokja lir. Ajisüaka, high court  aser supreme court nung ken o benoka jembitsübaji temela masü, okatsürtemi angati ken o jembitsüyonga nisung aikati iba tashiji tonga oagi teyari magitetter.Ano külen, item obendangdak tonga oagi ken o benoka jembitetter asoshia jenjang tasak lir. Ibayongji, aiben pei temeten aliyonga, nisung aikati takoksa aser maksü dang aremer okadak ken o mebenoki aremzüker. Item timtem takoksaji kangabo majurui asenoka okadak nungi tekaratiba nung ochiobendang angutsü asoshi Nagaland state akümba mapang Naga nunger sobaliba aser temzüng ozüngbo India temzüng kübok mesüi akhi ama indangindanga amshia aotsü ta latetja lir. Ajisüaka, tanü tashi asenoki Dobashi court dak alaka sobaliba nung ajemdaker obendangdak okadak balaka melapoktetter. Iba denji ano akhidang nungi obendangdak jembia arubatem ajak timi bendener Naga nunger ajak asoshi kasa asütsüsa temzüng ozüng kaket ka madoktetter. Tanü Nagaland nung alir tamakok tulutibaji aji asütsü. Ibayongji, mounüyonga aser mebenoknüyonga high court aser supreme court nung asenok ken o benoktsüsa akümer. Item ajakji bilemdanga, Nagaland ya India küboksa aliyonga, Naga nungertem dak aketba temzüng ozüng balaka latetter, Naga nunger okadak ka ken o tembanga jembitsüsa temelenshi ka bener arutsü kanga nüngdaker. Atangji, Nagaland nung alirtemi arendaka bilemba tebilemtsü kaji, Nagaland nung India temzüng kübok high court balaka lapok nungbo, yang nung jagi anogo shia government mapa meinyaktettsüsa telemtetba arutsü, iba jagi India government-ibo lapoktsü ajungshir saka asenoki melapokner. Tanabuba nung, asenok kija atema kodang obendangdak lapokdir, yangji yimten yimsüsür, lokti aser arogo lenirtem tsütsü atsünga obendang agütsütsü asoshi nungshitsü, ano telong nung alirtemi amokmerenba mitizükteti obendang tai agütsütsüa akümtsü. Asenok ya kin aser lokti tila ka dang lir, anungji asenok ajak metettepa dang lir, anungji metettepba tsütsü nungi aikati ochiobendang shitak magütsütettsü. Item ama kulitem jagi asenok Nagaland nung Naga nunger kijai tasü itta obendang magütsütetttsü. Ajisüaka, asenok ya India nunger masü saka India kübok alirtem dang lir, anungji kechikomaka asenoki benshidir benshiang, asenok ken o bo India nunger obendangdak masü saka asenok meyong okadak benoka angadangbasa tajungba asütsü. Iba jagi dang asenok sobaliba aser yimten jenjang jangjatsü aser senotsü aser nübo kangabo meindoki ochi obendang angutsü.