Asenok Renemtsüla

India kübok Northeast state-tem nung alirtem asoshi tia tajung kaji, tang putu nung ya India anülulentsütsü dang nungibo anüdoklen aliba kintem den tesendaktep teyunüba yua rongsentsütsü Bangladesh, Bhutan, China, Myanmar aser Nepal kintem den külem tajangzük atema inyaka aotsü nüngdak jembiba mapang ka lir. Aji oda, Northeast state-tem rongnungsa süaka anüdoklen asenok meküta aliba kintem denji tesendaktep tajung yanglua sobaliba tajung angazükteptsü aser shishilemba tenzüktsü asoshi Nagaland nung alirtem asoshisa temelaba, tanaba anungji temoatsüba asütsü. Naga nungertem ya Myanmar, Nepal, Bhutan aser China nungertem mesük, anungji mezüng ajurutepdangyongi tedi tenu amai bilemer, anungji yakta dang temulung lemtepa adoker. Ano, tamangba yimsü balala süaka achiajem nung kanga mesüktepa lir. Ibaji dang masü saka Nagaland nungi item limatemji melamelaa tongtetter. Aji oda, India-i item bendanger limatem denji gari lenmang agi dena tesendaktep lapoka yur shishilemba tenzüktsü asoshi bilema apusobaji Nagaland renlok tenzüker asütsü. Iba ama mapang ka nung Nagaland nung alirtem yimsüsürtemi anir nübortem ajak tekolok aser temulungjang renemtsübaji kanga tongtibang asütsü. Atangji, Delhi nungi Myanmar ajanga China tashi aotsü atemaji Nagaland nung gari lenmang tajung den tanenzükdak lendang semtu tajung akatsüla. Ajisüaka, item dang nungi tongtibangbaji asenok jakla aser awashi asütsü. Aji oda, Nagaland ya bendanger aiener mashi kati pei lima ama bilema süiba aser amongba tesem ka asütsüla. Atangji, Naga nunger dak tajung kaji awashi metetba aser teyarinü jakla ya lir. Naga nungertemibo tangar meyong khu ka gari nungi agizüktsüba atemabo sen memeshir mesüra lenmang nunga asüyonga khu tatsüba bener otsüba atemabo taa magir. Naga nungertemibo nisung ka timtem ngura jet ta orr angati yarir. Itemji pi makaba Naga nunger rongsen lir. Itemji gari lenmang tesadem tajung akaba aser raliwalirtem kazüdak tesem tajung ka mesemteta akaba rongsentem dang nungi tuluba lir. Item jakla aser awashi nungji tangari ochi aser temeim shisatsü angur anungji temulung lemteta adoker. Aji oda, India-i South Asia linüktem den tesendaktep tajung yanglua tashitemetet shisatsü lemsatepa alima renloktsü asoshi jembiba mapang ya Naga nunger lanurtem item mapang tajungji alangzüktsü asoshi technology amshia mapa inyakba wadang balala nung shia metetter atatsüba den külemi Naga nunger ajak dak ochi aser temeim saobalibaji alitsüla. Iba jagi raliwalirtem tanga Northeast state-tem nung amongtsü agibo Nagaland nung yimtsüngtem bushia aruagi  anentsü. Aji oda, Naga nunger lanurtem kolok nung raliwalirtem anentsü asoshi renemba kitemji tanü yimtitem nung long ki tulu talang yanglua aliba amai masü saka yimtak tesem tesadem nung süra aser azü agi yangluba kidang asenok chiyongtsü chiyonga aser asenok sobaliba kentem angaa amongtsübajiang yimdangi arua asen lima aser tarutsü limaji yanglutsüla. Aji oda, Nagaland nung bendang limatem nungi company tulu arua rongsen bushia yatet tenzük dang aser shishilembaba maparen tapu balala inyaka aodang, tanü amai linük saru malitsüla, yimsüsür tulurtemi pei agitsü commission agiba aser percentage alokba aser party fund atema sen katizüka ayuba ochimashi mapa inyakba mapang ajak süitemadoker asütsüla. Joko, asenoki asenoksasa meinyaktetba agi bendanger anioka asen meyong rongsen bushia yatet tenzüker asünungji, itemji meteta tang nungi ano lanurtemi temulung tagütsüba agüja shisatsü aser temetetba bushitsüla. Aji oda, item nungi aruba rongsentem agi government-i lenmang tajungba yanglutsü, mozü ki tajungba lapoktsütsü aser Nagaland asoshi nüngdakba shisaliok tajung agütsütetba kaketreju tesem ajaklen lapoka aotsü  Idangjibo Nagaland nung tashiyim agi sen saruba mangashitsü, gari auyartem malitsü,  bendangertema tetsübu mali sadoksadoka amongtsü aser government nung ochimashi inyakba kenyongi malitsü. Asüngbo iba ama lima ka nung asenok alitsüsa tang yongi asenok shisatsü aser tangatetba tasen aser ochi küma yanglushidi.