Azüngtsü menden agi matar

Nagaland nung alir Naga nunger kaketshirtem asoshi center sorkari teyari agüja technical azüngtsü lemzüktsüba menden agi mataba tebilemtsü ya zübazübaa toktsütsüla tebilemtsü masü saka Naga nunger ajak asoshi khuret tuluka kümogo. Iba tebilemtsü yagi Nagaland nung aliba kintem rongnung ‘ advance’ telok ta aser ‘backward’ telok ta bendanger aliba telok ana tsüngdang meputep tenzüktsü ana nung dang lir. Tang tajurudak tebilemtsü kaji Eastern Nagaland College Students’ Union (ENCU) purtemi state government dang parnok asoshi MBBS azüngtsü lemzüktsüba menden pezü lir, anungji ibaji parnok nem agütsütsüla ta akanger. Iba takangba mataloktsüba agi tejashi sayua parnoki taoba hopta nungi tenzüka Tuensang, Mon, Longleng aser Kiphire district-tem nung government gari kata mesenzüdaktsüi nokdang aser government mapa inyakdak office ajunga shibangtsü. Naga nunger kaketshirtem asoshi tajung kaji medical, engineering aser tang technical azüngtsü asoshi center sorkari college balala nung menden lemzüktsür aser item nungji sorkari dang senotsü teyari agüja sensakertema melamelaa züngtetter. Ashi, talisa Naga nunger kibongtem aikati pei sen agibo pei chirnur technical azüngi meyoktettsü. Ibayongji, küm shia Nagaland nung technical azüngtsü menden ishika lemzüktsüba mata rakteper. Aji oda, külen tang amaji backard ta ajaba telok nung adenertemi parnok nem tim shilem agütsütsüla ta akanger aser ano külen Advance telokia parnoka tim tangutsü shilem tim angutsüla ta ola adoker ta asüdang Techical Education department kodamasü mejepba angur. Ajisüaka, backward mesüra advanve ta tejak repranga masü saka shir tangutsü tim par nem agütsüra iba jagi tarutsü nunga timtem madoki teti atema telemtetba tajung ka agir asütsü. Atangji, tang atemajibo department-i tajungba ka inyakdar asütsü imlar saka iba ama rongrong aser timtem ajurudang state government-i teti atema technical azüngi aotsü asoshi  shimba yimya yak khen meyipa reprangshir tanü Naga nunger jenjang aser tia reprangdanger melenshi nunga tajungba asütsü. Tanübo Nagaland nung alir Naga kintem ya reprangdangra, advance ta ajaba kintem backward akümer aser backward ta ajaba kintemang advance leni aoba angur. Aji oda, tangbo backward kin nungiang Chief minister lir aser backward kintem nungiang tulur teimba akümer. Iba ama alima jenjang melenshia aodang government inyakyim nunga tanü tensa den apet akhidang lemtetba telemtetbatem reprangshia melenshia aotsübaji kanga rongdak nüngdak kümogo. Shitakba reprangdangra, tanü Nagaland nung backward purtem asoshi technical azüngtsü menden lemzüktsüba aser government mapai aitsü asoshi backward purtem asoshi shilem balaka shiteta yutsübatemji shitakba backward purtembo mangur, kechiyong backward purtem rongnunga item mendenji takar aser tulur chirnurtemiang teimba agir, kechiyong parnokji külem backward pur aluyimer aser tilar chirnurtem den medemdangtsüla masü. Ashiko, tenüng agi backward ta süaka parnok aika advance ta ajaba kintem nungi adokba kaketshirtem dang nungi tajungba asütsü. Iba ama tiaji reprangteta technical azüngtsü aser government mapai aitsü atema backward aser advance tribe ta lemsar aliba telemtetba aser inyakyim ya kin  apia masü saka kibong jenjang aser tia apir lemzüktsütsüsa yaktasa reprangshitsüla. Aji oda, kin apia masü saka shiba südir süang Naga nunger 1st class gazzetted officers aser takar kibongtem nungi adokba chirnurtembo backward purtem rongnung madentsü ta lemtettsüa akok. Aji oda, senotsü kaa aitba asadangba nunga kibong ka nung tsüraburtemi küm ka nung aaba sen lakh ter dak tema süra itemjibo backward telok nung madentsüla ta asüba ama telemtetba agitsü kanga nüngdaka kümogo. Tanübo, jungjunga reprangdangra advance purtem süaka karbo tang tashi tekolak nung jang bena school azünger lir aser advance telok nung adener tsüraburtem aika pei chir college azüngtsü atema admission asütsü sen magütsütetba purtema aika lir. Item kibongtem tia ajak asadanga state government-i tanü tensa dak apet telemtetba agia inyakra, iba jagi timtem aika nungi kümzüktsü aser tajangzüka tim tangutsüpur angutsü.