Bendangertem nem mapa agütsüba

Nagaland government kübok department aika nung sensopur masü saka tsümartemang mapa nung aniokba puteta Nagaland Congress teloki metetdaktsüba osang ya Naga nunger lanurtem asoshi taoksatsü osang ka lir. Naga nunger lanurtem rongnung mazüngertemang teimba aser tazüngertemang teimba ta mapa inyaknüaka mapa mangu kazütepdang tsümartemang government mapa nung aniokba kolok aser tangatetbaji tezüdangtsüka lir. Ibaji pei lima aser pei senso memeimi inyakba mapa ka asütsü. Atangji, Naga nungertem ya office mapa nung tamshi tasak aser tashi manga asütsüa akok. Ano, aikati office mapang amshi mashi aser tila mekümtetba shisatsü alitsüa akok. Ajisüaka, asen lima nung asen nisung mapa maka aser chiyongtsüa maka ta yutsür tsümartemang government mapa nung aniokbaji bangdak nung alirtemi nübortem  mezüngmeshiba mapa ka asütsü. Asenoki asen nisungtem dang azümasen ajar aser mapa magütsür. Ajisüaka, azümasenertem dang azümasen shir mapa magütsübaji shitak masü. Iba jagi asen lima aser loktiliba tamajungba dang küma aotsü. Aji oda, tanü asenoki asen lanurtem dak temulung melemtetba agi, parnok melen tangar nem mapa agütsür, parnokji odang toktsüra , iba jagi lokti aser yimten nung tebilemtsü adoktsü. Tanü asenoki item timtemji ajurudagi. Item timtemji akoktsü atema tanü asen yimten aser lokti nung lanurtem nem tangatetba tajung agüja anitettsü aser akok tashi parnokji government aser private mapa nung anioka inyakdaktsütsü merangtsüla. Atangji, tanü lanurtem aikati peisasa mapa inyaktsü lenmang nguteta inyakba angur. Ano, lanurtem aika tanga state-tem nung pei akok mapa tapu balala inyaker. Tangar state nung mapa kiburtemi ashiba agi, parnok kübok mapa inyakertem rongnung Naga nungertemsa tajungba aser tashi tangaba. Naga nunger lanurtem ajaki Englishi jembitetter, parnokji wainshin temetet, mapa aika inyaktsü koka lir aser temulung lemtetlemtetter, tashi tanga, anungji temeimtsüka aser taginütsüka. Ibayongji, tangalen inyaktsü atema Naga nunger lanurtem kanga bushir. Ajisüaka, mapa kar dak alaka mapa aika nung ita sen aika mangur, anungji timtema inyaker. Item tensa tiaji reprangteta Nagaland bangdak nung alirtemi lanurtem dang pei azüngba yari mapa inyak sayutsüla aser parnok dang kechi mapa inyakdir inyaka nendaka, temulung agüja shitak inyaktsü tangatetba agütsütsüla. Tanü Naga nungertemi mapa nung temulung magütsüba, shitak meinyakba aser mapang mamshibaji parnok kija tai masü saka temalen mena alirtem daka tashimait aser tai tuluka lir. Kidang kibong nunga tsürabur jakla yimya ajizüka tanurtemi inyakba ama, mapa inyakdaka temaba jenjang nung amnertem jakla yimya repranger tilartemi parnok jiluji benshir. Nagaland nung kar dak alaka, tulurtem aika mapang shitak nung pei office-i orr mapa shitak inyaker mapang shitak nung pei kidangi meyipa aoba mali. Department aika nung tongti ketdangser office-i marur, anungji sign asütsü atema dang file ajunga kidangi bener yoker. Item tim masüba jakla yimya ajak melenshir, asen lima nung mapa inyakdak ajak nung tulubai anir tilaba tashi mapang shitak amshia mapa shitak inyakba sobaliba ka tenzüktetra, iba kija jagi Nagaland ya takar lima kümadoktsü. Tanübo asenoki asenoksasa asenok dak temulung melemtetba agi ki mapa nungi shir office mapa tashi tsümartem nem inyakdaktsür asenok tebok masüng timtema liteper. Iba ama tia nungi asenok nüji küma adoktsü nüngdaker. Joko, government mapa nung balaka Naga nungertemi inyaktetba mapa nungbo tzümar meshimtsüla aser Naga nungertemia kechi mapa inyakdir inyakaka nümadangdanga aser jungjunga Tsüngremi moatsü ta bilema inyaktsüla.