Broccoli Lu Ayimba

~ Contributed By:  SARS, Yisemyong.

Broccoli ya kanga dang tongtipang aser ajaki sapua achiba aonsotsü rongnung ka lir. Iba ya temang atema tongtipang aonsotsü aser kobi (cauliflower) mesük. Nagaland nung tsünutsü atema nükla tajung anguba aonsotsü ka. Talisa towns aser cities amala nung takar aser tulor aikati Bazaar nung jenjang tasak agi alia achir. Iba nung 3.3% protein aser vitamin A, vitamin C aser thiamine, riboflavin, niacin, calcium aser iron dena lir.
TSÜNGKÜM ASER ALI:-
Broccoli ya temokong tsüngküm aonsotsü. Tatsük mapang atem nungbo tuji tila aser tapu meyir. Temo aketba ali kanga dang nungdaker aser acidic ali nunga kanga junga ainer. Ali pH 6-6.5 nungdaker aser aliji junga mol mesüra organic fertilizers den külemi anüka tosatsüla. Iba ya temokong mapang (winter season) nung kanga junga züsenteter. October ita nungi January tashi nung tajungba adoker. Mepong talem aser tatsük metizüker. Ali tapu aika nung züsentetsü akoker saka tajungtibaji ali tanük, temo aliba, süngdonglidong shizükba agi ali akümba nung kanga junga adoker.
METSÜJANG:-
Broccoli ya jat tapu asem lir. Ibaji kolak tanen (Green), temesüng (white) aser temeremso (purple), saka Italian green sprouting mesüra calbrese jatji tajungba. Nagaland nung tapu Hybrid Green Brocolli, Pushpa junga adoker. Alu hectare ka nung 500-700gram metsü nursery ajanga tsünüba nung nungdaktsü aser alu nung direct enokba nungbo metsü 2.00-2.5kg/ha nungdaker.
TSÜNÜBA YIMYA:-
Ali temo mali nungbo 20-25 mt/ha organic matter inoktsüla, iba denji 60 kg urea, 100 Kg SSP aser 100 kg MOP hectare ka shia nung inoktsüla. Mezüngbuba nung urea ji tasadang ka aser full dose MOP aser SSP ji ali renemdang inoktsüla. Ita ka shi lir tedongji alushia atemdang tanungzük urea ji ali tema nung meyoteptsüla. Broccoli ya tasa tapu ana amshia tsünütsü akok. Saka tajungtibaji tamasa jaka tilaka nung aliji junga tosar ali tanük küma renemtsüla aser nashi scü or kü-i mol (vermi compost) tera-ra enoker ali denji meyokteptsüla aser Broccoli metsü jangji peroka yur kodang tu 3 or 4 tashi kümdir mesüra metsüjang yoker anogo 25-30 tashi abensadir Broccoli tedong chanuji kümdanga atsütetter alu nung temshitsüla. Brocoli metsüji nursery nung September tatemlen nungi October hapta asem buba tashi peroktsü tapet mapang. Nursery nungji metsü 500-700 gm hectare ka ali atema peroktsüla. Mesüra Broccoli metsüjangji alu nung dang direct peroktsü akok. (ongken shia nung metsü jang ana/asem enoktsü akok).
ONGKEN RENEMBA ASER ATEMBA YIMYA:-
Broccoli techanu tedongji nursery nungi matsütetdang tamasa alu / atsü nung ali ongken tasazük 15cmx15X15cm (lenden aser tarok) tashi ka atutsüla aser item ongkentemji tema li (top soil) den nashi scü or kü-i mol amala den meyokteper ongkenji süngdaktsür külen broccoli tedongji nursery bed nungi kümdanga agititer ongken shia nungji atemtsüla mesüra metsüjangdang süra ana-na bosa ongken shia nungji enoktsüla. Ongken-o ongken na tetsüngda 45cmx 50cm yur atemtsüla.
ANÜBALUBA YIMYA:-
Broccoli yagi tsü kanga nüngdaker. Kobi dang nungi tzü timba nungdaker aser tzuji mapang shia agutsutsula. Anungji mapang shia mesüra anogo 7 tashi nungbo kenbosa tsü jungjunga agutsütsüla. Broccoli alu nung temer külen anogo 20-25 tashi nungbo ken ayi inyaktsüla aser tema li den urea mol terara meyokteba tedong tazüng anasa shiloktsütsüla. Mapang shia tashidak aser mesen pokteta ali mali reprangshia nokdangtsüla.
State Agricultural Research Station ajanga bushiteba agi kodang Broccoli nung mol kecha mamshidir alu hectare ka nung 5000-8000 kg angur saka mol (Nashi scü 10, tones, NPK aser micro-nutrients) teperi enokba nungbo 15000-16000 kg angur.

Mesen aser tashidak nokdangba
Mesen : Kobi nung aliba aphids koba tereprangtsü atsük amai saka temangbo anük-anüker aser ibaji tokolak lanu adokdak lokti kulemi alir. Item ya lira tedongji endoktsüla.
Tashidak : Damping off, Black Root aser Root Knot tashidak agi atongtsü akok.
Tekümdangtsü yimya
= Metsü temerük amshitsüla.
= Alu nung aonsotsü babala mapang apet amshitsüla.
= Tzü lemang sadema yutsütsüla.
= Tashidak aketba tedong indoktsüla.
= Damping off tashidak ya nursery nung kanga pulua adoker anungji metsüji mozü Bavistin mesüra Agrosan GN @ 2gm/kg agi anepalutsula.
= Nurseryji Captan @ 0.1 % agi anepalu nunga tajungba.
= Nursery lisa nung seedling shia jaka teperi yutsütsüla.

Bendenyim/alu aruba
Broccoli tekolakji anogo 40-50 sür kulen agizüktsü mapang atongtsü. Tekolakji 10-15cm shi tedong nungi arangtsüla. Tu ka mesüra ana den kulemi, anogo ishika lir tazüng nungi 2 or 3 tekolak tila mekotettsü. Asen lima-i tetuyuba yimya ajak shitak benshira broccoli hectare ka nungi 10-15 tons arutsü.