Chuba Yimli aser Chubatem

~ I. Supong Longkumer, Darogapathar Village, Dimapur.

Alima nung chuba yimli aika lir. Yimli shia pei tashi nung meren merena yimsü asür saka alima kin ajak tangatetep nung rongsen ajak shipelentepba shishilemba nung yariteper. Yamaji yaritepba liaka yimli kati yimli ka madak tashi amshitsü makok. Kanga dang tembar tajung ama liaka mangatetep tila ka agi lendong tulu küma rarateper.
Alima yimli yabo melentepba yimsü asüba yimli anungji shisa taka chubakati ajemalua pei potang aser potirtem nungi shisa meshia yimsü asütsü meranger aser yamaji yimsü tajung süteter. Yamala yimsüsür kati alima renloktsür saka pei pur aser potirtem nungi shisatsü makizüknüba chubai pei dak temulung lemer yimsü asüdang yimli tamakok anguba aika atalokba alima otsü ajanga angazüker kechiaser chuba süaka nisung asü nung tapensa masü, shibai angazüktsü bushiter shisatsü angutsü.
Ajak madak chubatiba ka lir pai shinga danga masüngdange yangluba osettem aser Pa yimli indang tongmelang kar. Tetenzük nung Pai anüng aser ali poktetdaktsü, saka anüng nung aliba osettem indang Pai mashir kechiaser anüng sentsüprang ajak Pa sentsüwangshi asoshi aji meimchir asoshi masü. Saka alima tematelong ajak aser tzüyim tema telong aser yangji aliba ajak pai meimchir asoshi yanglutsü Pai yanglubatem ajak Pa ain O agi yangluba angutsü. Alima nung Pai yangluba ajak meimchir nem tekolok shisatsü agütsür bushiteta agidaktsütsü Pai renemtsü. Saka anüng nung alibatem ajak meimchir asoshi masü, meimchir agitsü makok.
Anü: Iba anü sangwa yagi ammang aser sangwa lemtang (satang), ammang sangwa jagi alima ya telonglong ta metetdaktsür. Anü sangwa nung meimchir atema mozü aika lir ta angateter. Anema alitsü, tashidak mesen nungi kümzüktsü, süngdonglidong aser ayi atema temo, aser tzüyim shiruru aser arem shiruru asoshi aser taküm shiruru ajak asoshi taküm lidaktsütsü tashi lir. Item ajak dang nungi ain tashi ajak tatsük aser temokong yaritepa anüng leni tzü atsüketa tzünglu yokba tashi iba den mi ibai tazüngla mesük teka amdaktsü makok item tashi ajak anü dak nungi atokba oset tem lir ta angateter.
Ita: Iba ita sangwa ya kanga tanep aser alima rangben asoshi teti atema masü Pa sangwaji jangratemtsü saka anogo 15 shi dang sangwa agiteter, Pa ajanga tsüngküm mongpu metetdaktsür aser paji dakzüa tsünüsenbonger aji medakzüteterbo metsü langzütsü tajung madokdaktsür, ita dakzüdakponga meimchir atema tsünüsenbonga züsentsüdaktsür.
Pidenu: Pidenu ya temenungratsü ka pa dak meimchir bendangpenri reprangteta metetdaktsütsü tetezü tulu lir. Kechiaser pidenu temji tulu tila poaka aliba angur saka parnok ajak pei yari sentsüprang lir, aser küm nungi küm aonungshia prangshia angur aser tulubai tilaba atsüngtoka merenshiba mangur aser pai tsüngküm mongpu melenshiba anüng nung pai sadanga sayur.
Tsüngremi meimchir taküm mesütsü atema ali rongsen aser taküm tatishitsü atema anüng sentsüprang ajak renemja yütsür külen taküm tanüla renemtsü atema tebu sentsüwangshi menden toktsür alimai kinü kümer alu, saka alimai magizük Pa nüngtem nung kinü tanur küm ana teküpok ajak tepsetdaktsü Mathi 2: 10-18. Alima nung pai kechi inyaktsü liasü aji tembanga arudang Pa melen arogo südaktsütsü nükjidong nung Yona chir Simon nai ni meimer asü ta asemben nenshia asüngdanger kü santem mesüang ta nendaka shia lir. Yohan 21:15, tetezü arogo kanga meimang aser kü santem mesüang, shibai arogo memeimer kü bang nungi saktsüdoktsü J.Adok 3:15-16 Laodikia arogo dang ashiba angutsü, aser arogo madak kiburji Yisu Khristasa asütsü. Anungji arogo tenzüker shibai arogo madak kibur kümdir pa/la Khrista anemer ta pasasa jungkai adokdaktsür, Mathi 25:24-26 ” kechi aser sen mori ka agizükbai ashi na tetoktak nisung aser kong nai matem yangji arur aser kong nai meperok angji bendener ta ni metet anungji ni mori ji ali nung miima ayu ajiang nü meyong kechi aji ya kiburi langzüa ashi tamajung aser azümesen kilir ta shia pa shilemji ter akaba nem agütsü aser takitak makaba kilirji kimalen tamangdakji endokang. Sentem agi atishia arogo ketdangsüba metetdaktsür.
T.Ken 34: 7-9 ” Shiri Kibuba tsüpur parnok meketa Pa tenyartem alir aser parnok kümzüker, Kibubaji tsübuang nenok Pa temeshipurtem kechiaser shiri Pa tsübur parnok kechia agia manüngtsü, kechiaser Pai anüng aser alima yanglu Paji ain O aketba Tsüngrem ajak Pa meyong. Anungji Paji tetsübutsü Tsüngrem lir saka shibai Pa angateter, meteter Paji tetsübutsü Tsüngrem masü, akhümtsübutsü Tsüngrem lir. Kechiaser Pa dak temeim, yimlibilem, taochi, taremzük aser atsüanem agi sünga lir”. T.Ken 34:4-5 “Ni Kibuba bushi aser Pai kü dang langzü aser kü tetsübu ajak nungi ni kümzük, shirnoki Pa dak rangloker, parnok tejak tesangwa alitsü aser kodanga akseta malitsü”. T.Ken 118: 6 “Kibuba kü tsütsü lir ni metsübutsü nisungi kü dang kechi inyaktettsü.” Ibri 13: 6 “Asenoki tasü ita shiteter kibuba kü teyarir lir, ni metsübutsü nisungi kü dang kechi inyaktet”.
Shibai Tsüngrem angateta aser metetjemer temenen inyaktsü metsübur pa asoshi Tsüngremji tetsübutsü Tsüngrem lir. Lipok 3:9-10 Adami Tsüngrem metetjema meteter temenen menatsü metsübu, anungji Tsüngremi nisung dang ja ashi na kong lir, Adami langzü atsüki nung nü ola ni angashir ni tsübua atsüka lir, kechiaser ni mangsa atsüka lir. Yona ya Tsüngremer ainkar ka liasü anungji Nineve kümzüktsü atema yok saka pai osang agütsür Nineve yimtiji mesamara pa tali majungtsü ta dang angatet. Tetezü sarasadem agi ajak melenshidaktsür ta mangatet temeneni mesüzükba metsübui Tarshisi jena ao. Anungji pa menen agi rongnung lendong tulu adoka rong nung alir tesamar alibaji pa menen agia ta pai metetaka  Tsüngrem mebushi atsüka atok. Yona 1:9 “Idangji pai parnok dang ashi Ni Ibri nunger Tzüyim aser ali takong yangluba kibuba anüng Tsüngrem ni  tsüpur”.
Tsüngremji tesüngmangtsü temeim, taochi agi sünga aliba Tsüngrem, metetjema meteter aibelenaka atsüanem kaa Pai bushir.