Gari kümdanga aniba

Nagaland nung gari lenmang tila aser tamajung nung gari onsara aser gari anishirtem aikati gari anishi junga mashi anir, anungji lendong kanga ajurur. Iba ama gari lendong ajuruba ya ajemdaktsütsü asoshi tang ama mapangba ya linük ajaklen gari anishirtem kümdangdakja ozüng kübok tashi angaa gari anishitsü tangatetba agüja ajungshir. Tanü lima agi ojang asünungji gari totzü ya alima nung magima tashibo asen lima nunga gari teimba-teimba akümtsü, anungji lendong masütsüsa gari shitak aser junga anitsüsa sayutsü aser benshidaktsütsübaji kanga tongtibang asütsü. Atangji, gari lendong nungi nisungtem kümzüktsü asoshi gari anishirtemi kümdanga aniba den külemi government-ia lenmang kanga junga yanglutsüla aser lenmang nung ‘speed breaker’, ‘road devider’ aser tarok tapa aser lenku alidak gari anishirtemi reprangtettsüsa ‘reflector’ dena enoka tamaitsü tepa yutsütsüla. Ano, lürlen tsütsü longpang longren tamajung alidakbo yin aser cement agi railing takang yanglua toktsütsüla. Asen lima nung gari lendong atalokba kulitem ya reprangdanga odangra gari anishirtemi mashi aniba agi dangbo masü saka lenmang anepaluba department-i item tekümdangtsü aser tenokdangtsü tamaitsü junga enoka mesüra teploka meyutsüba agi atalokba teimba angutsü, Aikati gari lendong atalokba ya yi jemertem nem dang tongloktsür, ajisüaka gari lendong teimbaka yi majemertemi anidang ataloker. Ibaji gari junga mashi ser aniba asütsü mesüra tajungbo junga anir ser nung lenmang nung tamaitsü kecha magütsüba ajanga atalokba asütsü. Atangji, yi jemer gari manitsüla aser yi jemer gari anirtem aputsü asoshi lenmang nung ‘mobile patrolling’ alitsüla aser mapang mapang shia lenmang tom nung gari anishirtem ket nung gari anitsü melaba kaket shitak ali mali mita reprangtsüla aser yi ajem majem tendangtsüla. Asenoki tajung amato inyaker saka meshitak inyakba mapa kaji gari shitak manir mesüra yi jemer gari anirtem pua ozüngi melaba ama memerenshir. Gari lendong nung nisung tsüksetba dena ozüng amertemi taidoker yutsür. Atangji, gari lendong nung asüama ajurur kinungertemi aibenelener dang tai adokbaji junger saka ozüng amertemibo ozüng nung aliba ama inyaktsüla. Iba jagi gari anishirtemi kanga kümdanga anitsü. Ano, asen lima nung gari anishirtem ket nung akaba driving license aika taila asütsüa akok aser shitak asüyonga gari anishi ashimashi metendangi tapi agi agütsüba asütsüa akok, anungji itemji junga reprangtsüla aser driving license agütsübaren ya kanga akanga yanglushitsüla. Aji oda, gari anishitsü temelaba agütsüba mapang lenmang nung aser talisa yimti nung gari traffic police-i teyuba repranga gari anitsü asoshi tesayuba agütsütsüla, Nisung aikati traffic point nung traffic police nokdaka aliba merepranger, gari signal mamshir aser lane shitak nung mejajar. Ibaji asaa masü saka memetetba agi yamaji anir. Ano, nisung kari kanga karaa anir aser kari kanga meilongi anir, anaprongla jagi tangar nem timtem kasasa agütsür, anungji kanga karaa masü aser kanga meilongia masü saka  ‘speed limit’ agüja aliba shitak amshia jajatsüla. Aji oda, gari anishitsü aser gari timi jajatsüba yimya ya school tanurtem dang sayutsüla. Iba nükjidong nung “Road Safety Weeek’ amongba sentong nung traffic police den külemi school tanurtem nem shilem agidakja traffic rules angazükdaktsütsüla. Atangji, school nunga gari anidang metettsüsa traffic rules aser sign-tem indang tanurtem dang sayutsü kanga nüngdaker. Iba denji ano gari lenmang tezü anatsülen tetsüng agi senzürtem atema lenmang jungjunga yanglutsütsüla aser tetsüng agi lenmang ajangdangtsüba tesem balala shimteta yangji ayak tepa yutsütsüla. Itemji ajakji State aser National Highhways repranger department ketdangsertemi kanga temulung agüja inyaktsüba mapatem lir. Aji oda, lenmang tajung nung gari anishirtem asoshi tekümdangtsü tamaitsü ajak jungjunga enoka toktsür gari anishirtemi itemji repranga ozüng meraksai gari anira, gari lendong mashiibo mataloktsü.