Govt mapa nung inyakba takoksa

Talisa asen lima nungbo nisung ajaki government mapa  bushir, anungji government mapa rakteper, aji oda government mapa bushidang Tsüngrem tsüngdang taia menar aser nisung dena meputep tenzüker. Ibaji kodang bilemdangdir, government mapa nung inyaktsüba ya kanga tajung aser tajangzük aketba mapa ka südi ta angatetter. Aji oda, shiranga mapai maoyonga ita senbo angutsü aser ano tulur kümra , gari den talidak ki aser kidang mapa nung yaritsü atema teyarir dena agütsütsü. Ano tajung kaji, mapa nungi anener külena ita shia pension sen angutsü aser pension magütsüyonga mapa nungi anendang, mapa inyak piyong government-i bendena yutsüba sen aika agizüktsü.  Item tajangzüktemji aginüba agi tazünger mazünger ajaki government mapa rakteper südi. Ajisüaka, kodang nisung taküm arishi den government mapa inyakba tajangzük ya medemdangdir, kangasa takoksa ta medemdangtettsü, kechiyong ita sen chia alitsü atema taküm nung temang tashi itta aliba mapang tajung tepiyong tangar kidang kilia aliba den kasa lir. Ibayongji, government mapa inyakertem dang government tenzüker ta danga masü saka government nung alirtem meyong kilir, government servants, ta ajar. Iba jagi taküm tepiyong asen dak sempet aser tashi liaka, asen inyaknütsü meinyak, ‘yes sir’ aser ‘yes madam’ ta tangar tenyalen, tangari ashiba angaa inyaktsüsa akümer. Aji oda, government mapa nung ochishia inyakertem asoshibo tantsür tambur kümer pension anguba sülenang, pei ki yanglutetsü aser küm ishika yangji lir külen taküm atemtsü. Atangji, government mapa nung aliyonga, teyakyak nisungtemibo pei ita senbo süngojemtsü asoshi ayur ama yur, tanga len nungi bendenba rongsen agi takar küma kiojen tajung yanglur alir. Ajisüaka,item rongnung ochishia rongsen bendenertembo kanga ishika dang asütsü saka tanüngbajibo pei department nung tangar asoshi aruba sen miimzüka agiba sen agi takar akümba purtem asütsü. Aji oda, takarbo takar saka pei takar akümba agi nisung tsüngdang nümamedangtetter aser Tsüngrem dena sadoksadoka sarasadema mesütetter ta temulungjang nung tarendak agi sünga aliba pur, government mapa nung inyakertem, aika lir. Item rongsentemji, Laishibai ashir, senmang küma moi ozü ama tashikang dener yimshia aotsü. Ibaji alima nung nisung ka asoshi koda takoksa aser tesasatsü  tulu ta bilemer. Ano, government mapa nung inyakertem yabo, temang nung tashi itta alidang, jangratema pei sempet aser tashi amshia nübortem  asoshi teyari agütsütetba mapa ka inyaktsüba sentong nung alir masü, saka tesülen mapa nungi anener anisüngzüka alitsü asoshi dang bilema ‘retirement scheme’ nung dang aliba purtem lir. Ibaji kodang jungjunga bilemdangdir, tezüdangtsüka, kechiyong taküm piyong asenok ya ‘retire’ ser lia aotsüba atema inyaktsüba masü saka ‘retire’ masüdang, tetezü temang nung tashi itta alidang, asena asen akok tashi alima nung aseni inyaktetba ajanga tangar nem teyari agütsür ka süa lir, Tsüngremi arishi moatsüra, tantsür tambur akümtsübajiang alima nem tajangzük agütsüteta aliba takümtem asütsü. Joko, iba ama taküm tetezü angatetba agi, lanurtem aikati government mapai aitsü nükjidong mayur saka kechi züngdir züngaka jungjunga zünger peii angazükba aser peii metetba tashi amshia , tamasayongi peisasa mapa tenzüka meinyaktetaka, tangar mapa nung küm ishika inyaka sen aarer külen peisasa pei mapa ka apiteta tenzüker. Aji oda, tanübo talisa technical azünger küm 25 majung lanur aika company balala nung ita sen lakh ana asem chia mapa inyak tenzüker aser küm 35 nungbo iba nung jagi anener, peisasa pei jangraba mapa ka tenzüka inyaker. Item jagi dang Tsüngremi pei nem agütsüba sempet, tashi aser mapang ajak shitak amshia alima nung nisungtem asoshi tajung inyaka toktsür aoer. Kodang item denji tanü asenok ita sen kisüng chia alitsü tangatetba nung government mapa bushir aser government mapa nung inyakertem taküm aser mapang endokba medemdangdir, government mapa nung inyakba takoksaji asenoki jungjunga angatettsü. Iba jenjangji mangatetba agi, asenoki taia menaa government mapa bushir, tayoka ayoker aser talia alir aser government mapa nungi tantsür tambur kümaka manener. Ajisüaka, government mapa nungi manennübaji tetezü ana dang lir, kaji tangar kilir süa dang linür asütsüa akok aser tanabubaji, ita sen dang nungi tajangzük tuluba agitsü lenmang pipoka yur iba lenmangji toktsür memeyipner asütsüa akok. Itemji kodang asenoki angatetdir, asenoki government mapa angurtem masü saka peisasa mapa tenzüka inyakertem nüngang asangtsü aser nükshitsü, kechiyong ajibo kilir mapa masü aser len meshidaklen nungi rongsen bushiba lenmanga masü, saka alima nung Tsüngremer nükjidong tongteta aliba takümtem asütsü.