HIV/AIDS lendong mamali

Yaküm küm ajungbena alima ajaklen Covid-19 tashidak wara kanga sashia poktetyonga aoba ajanga tanga tashidak lendong ajak amadoker, Covid-19 tashidak anema government aser lokti tentettemi dang masü saka arogoi dena nübo, rongsen aser tashi ajak tenla agüja inyakogo. Atangji, alima wara tesashi aser tasen poktet nungji alima ajaklen nübortem tesama aser takoksa tia kanga ajuruogo, saka government nem dang menungloktsüi lokti, arogo aser kija-kibongtemi dena pei akokba agi iba Covid-19 tashidak wara tongpang nung shilem agiba ajanga yimkong remoka asütsüba lendong tuluba nungibo kümzükogo ta bilemer. Ajisüaka, külen nembangdang, külen nemboka odaktsü amai, taoba küm ana tashi asenok tashi ajak agi Covid-19 tashidak anema raradang, tanga akhi tejen tashidaktem agi shirangertem nisung aika südaktsüogo aser aika menatepa aoba tashidak HIV/AIDS agi tongdaktsüogo. Yashi alima AIDS anogo ( World AIDS Day) amongba anogomong osang nung UNAIDS teloki ashiba agi, yaküm 2020 küm Covid-19 agi alima mokbanger kangshiba mapang nung,alima nung  HIV tashidak agi nisung lakh trok ser meyirijang tir (6,80,000) shi süogo aser nisung lakh ter pungo shi iba tashidak menaogo. Iba UNAIDS telokisa ashiba agi, tang alima nung HIV tashidak keter alirtemji nisung crore pezü shi lir. Item lendongtem indangji asenoki shisabolua bilema, asenok longjemer iba tongpang nung ya temulung agüja menokdakra, 2030 tashi nungbo iba HIV/AIDS tashidak agi alima nung nisung lakh 80 shi asütsü ta asadangtetter. Atangji, HIV/AIDS agi tesama aser takoksa tia bener arutsüba aser amokmerenba tensa tia ya Covid-19 tashidak wara dang nungi tilaba bilema agitsüba mapa ka masü. United Nations kübok alima nung tanurtem anepalur telok UNICEF osang ajanga ashiba agi, yaküm 2020 küm nisung ajak Covid tashidak nungi jenbutsü dang bilema inyakba mapang, HIV agi alima nung tanur lakh ka ser meyirijang metsü süogo aser tanur lakh asem dak menaloktsüogo. Ibaji kodang asadangdir, yaküm 2020 küm minute ana shia tanur ka dak HIV tashidak menaloktsüba asadangtetter aser minute pungo shia tanur kaka HIV agi asüba asadangtetter. Iba tiaji kodang bilemdangdir, tang alima nung HIV agi tonger timtema alir nisung crore pezü rongnungji asenok Naga nungertema meyirijang ishikabosa alitsü aser item Naga nungertem rongnungji asenok Aotsür Aortema noklang ishikabosa alitsüa akok. Aji oda, asenoki mejangjatetter dang ashi, yaküm 2020 küm AIDS agi asür nisung lakh tenet shi rongnungji asenok medemer aser kinungertema alitsüa akok. Iba tashidak nungi jenbua alitsü asoshi ajak kanga kümdangtsüla saka kümdangba kisüng agibo mepaidoktet aser mekümzüktet nisung aika tesama aser takoksa tia ajurudagi. Tang ama alima tashidak wara tasen agi nisungtem pei mapa inyaka mesadem akümba agi, talisa sensakertem tesensakba akümer aser idangji talisa tetsür tanurtem tali timtem lendong tiai aier. Iba jagi HIV tashidak ya tebur taintem dang nungibo tetsür aser tanurtem dakang teimba dak atonger. Tanga limatem khen yutsür asenok Nagaland nung ya balaka, joko HIV/AIDS tebilemtsübo mali amai kümogo. Iba HIV/AIDS tongpang nung shilem agitsü atema yimsüsürtem rongnung Joint Legislatures Forum on AIDS tenteta aliba mali kümogo aser akhidang ama AIDS Control Society ajanga inyakba mapa mangashir. Ashiko, asenokbo mapa ajak nung tangar dak dang nendaka alir asünungji,  Nagaland nung HIV/AIDS anema raraba tongpang nung amshitsü asoshi tangari senotsü tenla magütsür asütsüa akok. Ajisüaka, menatepa aoba tashidak tamajung, HIV/AIDS  anema raratsüba yabo tangar nungi tenla sen aruba atatsüla masü mesüra senotsü tajangzük angutsü bilema inyaktsüla mapa ka masü. Ibaibo asen taküm aser asen nübortem taküm kümzüktsü asoshi bilema angati bendanga agüja inyaktsüba mapa ka lir. Asenoki asen dakbo kodanga HIV/AIDS memenatsü amai bilema alitsüa akok, saka tia maka asen chirnurtem rongnung kibalembu ajanga iba tashidak mena nungbo koda ? Mesüra asenok rongnung kar bendanglen jajadang khen mekümdanger ta asüdang mena nungbo koda ? Itemji bilemdanga, alima nung sensak maremba agi mesüra peisasa pei mazüoktetba agi HIV tashidak prokshia aotsüsa meinyaktsü atema asenok ajaki pei akokba shisatsü, nübo aser rongsen agi HIV/AIDS tongpang nung shilem agitsü nüngdaker. Covid agi atongbabo tangsa tang meteter saka HIV/AIDS menaba metettsübo mapang agir. Tanü ama asenok Covid wara dak dang rangloker, HIV/AIDS lendong nungi ajentsü amadokra, küm ishika sülenbo iba tashidak agi asenok kibong ajunga samatsüsa ataloktsü ana nung lir.