Ibaibo lemsatepner

~   L. Sosang Jamir, Land Mark Colony, Dimapur.

1. Aor otsü-Ao Kin Longtrok nung apok. Chungli yimti nung sumatema sobaliba tejangja latet, ta Chungli-Mongsen sanger opang ka nung soyim Aonglenden aser Koridang tashi kulemi lia aru ta angazük.
Asen lenir, Panger Imcheni zuluba Mongsen Lipok 1990, Page-16:- “Tsüngli yimti Tsüngi-Mongsen meyokteper jembiba Ao oshiji tanü Ungma Aongyinden yimdak mesamai lir. Tsüngli yimti nung jembiba Tsüngli oshi Longküm, Chuchuyimpang aser Kinunger aser Mongsen oshi Khare yimdak mesamai tanu tashi jembidagi”.
Anungji Ao-literature Boardi Aor tetsü tebou temi Chungli yimti nungi Koridang tashi Chungli-Mongseni jembiba oshi aser jaya jako tenüng temji bushidang nungbo ajungtsü.
2. Chungli yimti, Soyim Aonglenden aser Koridang tashi arudang nütsüng nübo jenti renloka ao nung telok-telok pangjemteper Ao yim tasen ka-khen, ka-khen ta küma aoba tanübo Aor tzükong 6 (six) tashi kümogo.
3. Aor yimtsüng kaji par Litsü (within its boundry) Independent liasü. Aser par Süngkümshi, oshi-o aser jaya jako tenüngtem par meyong shingaia songtemsü makok. Ajak ji Aor sobaliba.
Iba ama tensa ka nung Dr, Clarki mezüngbuba Aor Dictionary Ka Chungli oshi nung 1900 A.D küm adoktsü aser aji Aor ajaki junger ta agizük ta angazük. Dr, Clarki Ao O ojangtem bendena olong (word) shiaji O teratet (meaning) aser shitakba oji Chungli-Mongsen yim shia nung yimpadir “TEMETETER” tang asüngdanger ajaki hau (Shitak) ta ashiba tem tang bendena Dictionary adoktsü ta angazük. Iba Dictionary ya küm noklang dak tema Aor kaketshir asoshi Shisatsü angazükdak “Longzük” liasü.
Bendanger kati (Dr. Clark) Ao Dictionary adoktsübaji ata-mata mapa masü. Anungji Ao kini Dr. Clark nem senpet kabo agutsütsüla ta nibo bilemer.
“OSET” ka, tenüngbo yim shia balala ajar. Tanü Aor temi ita, Anogo tenüng atema ashi-shiteper. Nai bilembaji tajungba asüyonga telok tulubai hau mesüra (Magizükra) telok tuluba (majority) denji na adentsüla. Ibaji ang “Yimten”.
4. Takoktsü dang sura, Ao-literature Board nung nübo “TEMETETER” kar “TASHIR” (kaket shisatsü nung mongin) kar ta shimtsüla.
5. Tir Yimyim adok anogo balala nung Asen lenir (1) Rev. S. Temjen Longkümer (2) T. Meren Paul Kohima (3) P. Renthy Jamir (4) P. Wati Jamir Rtd. H.M Tuli (5) I. Shilu Jamir (6) T. Wati Jamir Tuli aser (7) R. Toshi Jamir Dimapur (8) Tsüknung Penzü.
Parnok ajaki Aor ajungtsü mechi tebilemba tajung lemsatepa asoshi peladi.