Independence anogo ka

Naga yimten tebilemtsü telatetba kati arutsü ana nung lir ta jembia-jembia ano Naga nunger Independence anogo ka aser India nunger Independence anogo ka ta Naga lima nung amonger. Aji oda, kasa kin, kasa nisung  aser kasa lima nung Independence day ana amongtsüba tebilemtsü ya asenok asoshi tulu lir. Ibai teratatsü, temangmangtsü aser lendong aketba mapa ka lir, anungji joko Naga nunger Independence Day ka dang amongtsüsa India den telatetba kati arutsüla. Atangji, tebilemtsü kaji Naga nunger nüchiso bushir telok teimba teimba akümer, anungji koba telokiang shitakba nüchiso jenjangji bener arutettsü ta bilemdangdang, shinga telok daka temulung melemtettsüsa kümogo. Ano, ibajisa tebilemtsü tuluba lir. Ano, külen Nagaland state nung India temzüng kübok election-i irr adoka yimsüsürtemi aiben nübortem mangmangtsüsa jembir, kechiyong parnokisa Naga yimten nüchiso angutsü asoshi inyakba mapatem pusema tejembiba aser ano külen India temzüng kübok India telongjem meraksatsüsa inyaktsü Tsüngrem tenüng nung nübortem tsüngdang tenangzükba agir inyaker. Khen bilemtsübo ibaji kilir kati kibur ana tenzüker amai lir. Iba jagi balaka Naga yimten tebilemtsü ta mekoktetter südi ta bilemer. Iba tangatetba nung mapang kabo Nagaland nung election magii Naga yimten tebilemtsü ya akoktsü merangtsüla ta jembia lokti tentettemi merangdangogo. Atangji, yamaji ka ser merangdangka asünunga koklar mekoklar ashitsü makok kechiyong Naga yimten tebilemtsü tatembang ka küma latettsüba mapa ya temela masü. Shitakba züngdangdi asübo Naga yimten temeten indang jembir joko 2018 kümbo küm noklangka ajungtsü, kechiyong Naga yimten temeten indang jembitsü asoshi 1918 küm Naga Club tenzüker iba kümji küm noklangka abensar. Iba taoba küm noklangka shi tsüngdaji Naga yimten nung tatalokba aika lir. Aji oda, item tatalokbatem rongnung Naga Club-i Simon Commission dangi züluba, Naga National Council tentetba, Hyder Ali Agreement (Nine Point Agreement) yangluba, Plebiscite agiba, 16 Point Agreement yangluba, Shillong Accord yangluba, NSCN tentetba aser tang NSCN teloktem o India na tsüngda yimjung lapoker ken o jembiba tatalokbatem yagi Naga yimten temeten indang jembiba o aser Naga yimten nüchiso indang angatetba tanüla mesamadaktsüi aniba kulitem sayur. Tetezü, taoba küm nokangka shi Naga yimten nüchiso asoshi raraa aruba tanüla mesamai lir aser iba tangatetba yimten milak mesepi lir. Naga nunger asoshi teimlaji ibaji dang lir. Ajisüaka, shisabolutsü kaji Nagaland state nung Indian electiona agitsü, Indian Independence Day-a amongtsü aser Nagaland nungsa Naga Independence Day-a amongtsü ta kecha timtem melii külem külemi among tashibo Naga yimten tebilemtsü tatembang kati marutsü, kechiyong ibajibo Naga yimten tebilemtsü mali den kasa asütsü. Ashiko, tanü asenoki ibaji angateter mangatet amai asüba agi Nagaland nung sorkar aika kümogo. Aji oda, sorkar aika asünungji sorkari nübortem nüngdak repranga anepalutsü melen nübortemiang sorkar nüngdak repranga anepalutsüsa akümer. Iba ama jenjang ka nung asenoka kopika Independence day tapu ana amongtsü. Ibaji Naga nunger aika asoshi tebang nung temeli ana atenba (double standard) mapa ka asütsü. Joko, asenoka India nunger süra India nunger aser Naga nunger süra Naga nunger ta bendangtsüba mapa ka tongogo. Iba telemtetba agitsü asoshi NNC mesüra NSCN kijai masü saka Naga nunger ajaki shilem agia ola adoktsüla. Ashiko, ibaji atema Naga nungertem rongnung India temzüng kübok election agiba ya masü saka Naga nungertemi telemtetba agitsü asoshi ‘referendum’ agitsüa akok. Atangji, Naga yimten nüchiso asoshi plebiscite agiadokogo, saka ibaji toktsür  Indian election agipet agia amongtsü agibo, Naga yimten tebilemtsü ya tatem küma  latettsü asoshi ‘political referendum’-ang ka ano ken agi nung jungdisü ta bilemer.