Jangratemtsü aluyimer

Nagaland ya kechi lima asütsü ta bilemdangtsübaji tanü Naga lanurtem asoshi tayongzükba tuluka lir. Aji oda, asüng Naga limaji tanü lanurtem mangdang nung angutsüla aser iba mangdangji asangsang kümdaktsütsü asoshi meranga inyaktsüla. Atangji, Naga lima ya Khristantem aliba lima aser iba lima ya benjong litepba lima, ajisüaka iba tenüng kija jagi asenoki asen lima ya yimji yimjung lima ka mekümdaktsütettsü. Aji oda, asenoka Khristan ka ama asen mapa nung meranga inyaka azükarutsüla aser pei inyakba nung Tsüngremi moatsüba temoatsütem agi benjong mongtettsüsa asenoki inyaktettsü tim. Tanü timtem aika liaka, Naga lanurtem asoshi tepelatsü kaji tanü Nagaland nung alir sensosangertem timtemba ya Naga lima nung aliba rongsen agimar timtemer masü saka rongsen bushi memetetba agi timatemer, anungji ibaji tarutsü lanurtem asoshibo tsüraburtemi rongsen rezünga yutsüba den kasa asütsü. Aji oda, lanurtemi tangar ama asen lima nung ali tema aser telong nung akaba rongsentemji bushia Nagaland tajungba aser takarba küma yanglutsü bilema shisatsü bushitsübaji kanga tongtibang kümogo. Atangji, kodang item rongsentemji lanurtemi bushitetter, iba jagi Naga lima ya kechi lima asütsüar lasasa la jak agi sayuadoktsü. Ajisüaka asenoki bilemdangtsüba kaji, Naga nungertem ya aluyimer kin aser Naga lima ya chiyongtsü tapu aika kanga junga züsentettsüsa ali aser tzü mopong shitak aliba lima ka lir. Anungji, tanga rongsen bushiba maparen aika liaka, Naga nungertemi aluyimba nung temulung tagütsüba agütsütsüla ta bilemer. Aluyimba nung tongtibang kaji nisungtem asoshi chiyongtsü adokdaktsür aser nisungtem ita petinu nung tua aliyonga chiyongtsü mechiibo melitettsü. Anungji, tangar tashitemetet lima nung osettsüset tapu balala yangluyonga asenokbo aluyimba nungang temulung tagütsüba agüja ayimtsüla. Atangji, Naga lima ajunga nung alu tapu ka dangbo mayimtsü, anungji kechi lushi nung kechi ajunger iba luji ayimtsü. Aji oda, tang Changki, Dimapur aser Jalukie  lendenlen tzü peria alidak tzülu ayimba ama item ama tesem nung tsük lu ayimtsü akok. Iba amaji tesem kar nung süngjanglijang aser aonsotsü lu ayimtsü akok. Item jagi ano chiyongtsü balala yanglutsü asoshi chiyongtsü yangluba factory lapokyonga aotsü. Itemji lanurtemi melamelaa inyaktettsü. Iba denji ano Naga lima nung jangratema ayimtsüba aluji süngo aser coffee lu asütsü. Tang Nagaland nungi Land Resources department nungi Karnataka tashi luagi coffee lu ayimba repranga senzübaji junger. Iba jagi asenok dang coffee lu ayimba yimya sayutsü aser jangradaktsütsü. Iba amaji süngo lu, kokra organic, ayimtsü asoshi lanurtemi angazüktsüla. Organic Coffee aser süngo seret nung sen meyirijang ana-asem dak tema agi ayoktsübaji jenjang tulu, anungji inyaka tasak asütsü. Ajisüaka, süngo lu ayimba agi balaka alima tobur ajunger aser süngo lu denji külemi asenok meküta aliba ayongtem merükteta ayongküm ajakji raliwalirtem anena kazüdak tesem tajungtem kümdaktsüteta anepalutetra, Naga limaji alima nung kotak lima asütsü. Atangji, ibaji bilemba kija agibo makoktsü, bilemba amaji mapa alitsüla aser mapaji asenok tonga oagi asen teka agi inyaktsüla. Aiben asenoki asen lima renloktsü asoshi sentong tajungbo aika bilemer saka tangar nem inyakdaktsütsü bilemba agi tamakok angur. Alu ayimtsübaren nung balaka tanübo akhi ama tangar nübo mangutsü, anungji asenoki asenoksasa inyaktsüsa aseni yimtetba tashika dang ayimtsüla. Iba amaji tilala asüyonga kibong aikati peisasa yimtettsüba lu yimra, ibaji alu tuluka asütsü aser iba tajangzük kisüng jagi aluyimer kibong ajak takar küma anisüngzüka alitsü. Iba ama mangdangji asangsang nung mapa küma inyaktsü asoshi nübortem atema lenir nüngdaker. Item lenirtemji lanurtem asütsüla. Item lenirtem jagi peisasa ayazüka oa aluyimba yimya angazüktsüla aser chiyongtsü alitsü purtem bushia tesendaktep yanglutsüla. Item lenirtem sülen nübortemi pei akok alu ayim tenzüktsü. Idangjibo asenoki ‘Temeimtsü Aluyimer’ ken masü ‘Jangratemtsü Aluyimer’ ken atentsü.