Kaketshir mongpu aruogo tepong III

– Talitemjen Imchen.

Tanü alimaji reprangdangra, ochiba atsüki moksempa kümdagi. Külen tamajungla politics süngdong ainer, külen tenükmerem süngdong ainer aser külen pei pei aginüba merumeru süngdongtem ainer. Joko ochiba lenmang sayur dak temolung alemdak maka kümogo. Teloktesen balalaia magütsüteter, tesayuria mesayuteter, tsüraburtem tashi agi ochiba lenmang mesayutet küma lir. Koda asütsü kaketshirtem ? Asen lima asoshi ochiba atsüki ji shibai aser shir teloki kümzüka yutettsü ? Kodanga meraksaba atsükiji asenok ajak atema shir teloki yanglushitsü ? Nenok kaketshir shiaji atsü telong nung ochiba süngdong kaka lir. Kenübo asen indang atsüki tobur junga, merükmerüka, meremmerena alitsü asoshi, tanü nenoki kaket jangjaa aser meranga azüngtsü nüngdaker. Ibaji ajanga dang meraksaba atsüki ji asenok ajak asoshi yanglutettsü aser ochiba atsüki moksepa aliba süngzütemji salatettsü.
Mapang talangka shisalen sayur tajung maliba agi, ochiba kiji kechi dang ajarar memeteti liasü. Iba sülen kaketshirtem azümesenba aser kibongtem sensak tia ajanga ochiba kiji laodaktsür aru. Tanü kaketshirtemi pei pei kakettem jangjaa azüngba ajanga ochiba kiji yangertettsü. Nai koda ka meranga ne kaketji züngdir, padakaji ne taküm nung karaa ochiba süngdong megotsü aser aintsü. Kodang nai kaket jangjaa züngdir, tenükmerem aser mokokachi ne taküm nungi chimia akümtsü aser samaa aotsü. Tenükmerem melii molungsua tangar yaritettsü. Kecha mesenmeto makai tangar ajung jembitettsü. Aibelentsü metsübutsü. Temolung tila malitsü. Tangari tiyazü jembir asü ochi jembirar metettsü. Teloktesen nung aakmesena mebilemtsü aser malitsü. Tangari metetnüa asüngdang dang, tejak memekümi, naibo tepela jakden dener rateta shinütsü. Tangar dang imlatepba yimya ya naibo aaka bilemtsü. Item ajak ya meshimemetet tashidaktem aser kaket jangjaa mazüngbatem takoksa ji lir.
Nai kodang ne kaketji jangjaa metetdir, na mapai aitsü asoshi politics teyari menüngdaktsü. Tsüraburi na atema teyazü lenmang balalatem bushiba anentsü. Na asoshi parnokji süpokrem bener jajar ka ka masü, saka ochiba lenmang nung noktaktsü jangrar kaka asütsü. Tangaria teloktesen nung ne otsü anemsü medeni ochi agi ashitsü aser jembitsü. Tawa tanü teloktesen nung tera tamajung kar. Tatishitsü, telok nung kecha majung jembi sernung, tejembir jashitsü tsübuba agi, kanga junga jembiogo ta oa salemba ya. Kenbo kecha majung aten sernung, kanga junga tenogo ta ashitsüsa akümba, pa/laibo jangratema shilem magi sernung, kanga junga shilem agiogo ta ashitsüsa akümba, yamala ajak ya meshimetet teratem lir. Item ajak ji tanü kaketshir kati pei kaketji jangjaa azüng nungbo taneptsü mozü ji, ibaji asütsü aser asen sobaliba nungi item teraji yakta samaa aotsü.
Akhi putu mapang, nisungji kodaka küm nung tain kümdir, pata kaji asüngdangdong liasü. Saka tanü putubo küm kwi ta masü, kaket kwika azüng mesüra koda ka meteta lir, patakaji asüngdangdong akümer. Tatsüba agi nai mezüngshiba kaket ka, kodang ne medemsang/lai zünger lidir, iba kaket nungji pa/la kilir/students ji na akümer.
Tanü government-i anir teloktesen ajak mouteti, lendi nung chidakbaji kaketshirtemi ngua lir. Naibo tensa mapang tamajung ta bilemya alitsü akok. Saka aji taoba mapangtem nüburtemi kaket jangjaa mazüngba tera lir. Kaketshirtemi kaket meranga azüngba ajanga, item taneptsü mozü peria angutsü alimai tanü nenok dak tamang akar. Tangari alima tatempang arudar ta amokmerena teimla mekai jembibaji, parnok atema tempanger dang. Parnoki jangjaa mangazükba agi aser jangjaa memetetba agi tempanger dang. Idakji na kecha sensena teli aser tebilem. Nai koda ka metet aser koda ka angazük, iba jagi kenü alima tobur junga tasen yanglur anitsü, nai kaket meranga azüngba ajanga ngutettsü aser yanglutettsü. Joko kecha memetet ser alimai teloktesen balala nung nükdang kaka kümnüba mesüra nia shimer asü masü ta imlaba putu to süiogo. Saka nenok peipei nükdang nung qualified ser arua alima anir aotsü, tanü putui yongyatepdagi. Shinga tezü danga telima.
2017 kaket riju nung tatidang asoshi renemtepertem, ajak Tsüngremi anema doktsüba den peipei jangralen aika liaka, kaket meranga azüngtsü molungteter kaka süangma.