Kinunger piladaktsüba

Naga nungertemi aginüba aser jangraba kaji Naga nunger meyong alushi sendaktepba aliba tashibo yimten ka kübok külemi Naga lima ta ser linür. Iba kasa tejangraba onük ya India kübok Nagaland state akümba mapanga India o Naga nunger lenirtem na tsüngda inyaktsü renema ayuba tongtibang onük 16 rongnung densema lir. Naga nunger lushi ya Nagaland ya dangbo masü saka Assam, Manipur, Arunachal Pradesh aser Myanmar kübokang tulubalenka lir. Item Naga nunger alushi ajakji, shitakba agibo, Nagaland state kübok alitsüla saka tamasayongi asenoki mekazüka meyutetba agi tanü tashi magitetter. Iba jagi Assam den tang tashi okadak ken o tepdaka lir aser Manipur, Arunachal aser Myanmar nung alir Naga nungertem aliba tesemtema Nagaland küboki bener maitetter. Iba ama mapang ka nung Manipur nung Manipur government-i Naga nunger aliba tesem nung Naga nungertemi memulungi district tasen trok tenet tashi lapokba ajanga tang tashi Manipur mesüngjemtetter aser ano külen Myanmar o India na tsüngda atsü atsüdangtsü mapa tenzükba ajanga Naga nunger kasa yim aser kasa kin rongnung kinunger adianutem alima kin balala kübok alitsüsa lemdangtsütsü mapa tenzükba angur. Ibaji Naga nunger ajak asoshi tejashitsüka lir. Khiamniungan nungertemi ashiba ama, India o Myanmar (Burma) na tsüngda arrtsü ladangba ya ali kiburtem den ajurutepa jembiteper ladangba mapa ka masü saka lain nungi tapi agi temulung nung dang bilema ladangba mapa ka lir. Iba jagi Konyak lenbo India o Myanmar na arrtsü Longwa yimtak anghbaer ki tiyong nung azünga lir. Aji oda, Longwa nungersa süaka Longwa yimtak anüdoklen aliba kirentemji Myanmar aser anülulen aliba kirentemji India nunger ta kin ana artsü agi lemdangtsür lidaktsür. Iba kasaji Khiamniungan lena Khiamniungan nunger yim teimbaka Myanmar kübok lir aser ano Pangsha nunger lubo tulubalenka Myanmar kübok lir. Anungji, tang tenzüka inyakba atsü atsüba mapaji shitak inyaka ao nungbo Pangsha nunger lu tuluka Myanmar nem angati agütsür akümtsü. Item amaji meimchir tesendaktep dak aketba tongtibang onük kar India o Myanmar government na tsüngda benoka jembitsü nüngdaker. Atangji, India o Myanmar na tsüngda artsü atsüdanga ayutsü lemtetba nükjidongji Myanmar nung India len alir telongpurtem jenoka melidaktsütsü aser sadema mesenzüdaktsütsü asoshi inyaktsü renemba sentong ka lir. Ajisüaka, kin anati tena tsüngda artsü atsüdangba agi India nung telongpurtem tentetba tebilemtsütem akoktsü ta bilemra tai asütsü. Tanü putu yabo kin o kin na tsüngda atsü atsüngdanger aliba putu masü saka atsü atsüa alinunga ibaji endoker sademsadema oli aruli ta senzütsüsa lenmang agi pajema yanglutsü merangba putu lir. Iba ama putu ka nung Naga nunger kin ka agi ana kümer alima yimten balala kübok yutsütsü bilemtetbaji Naga nunger yimten temeten mezüngmeshiba mapa ka asütsü. Tamakoktsü süra , Indiai Naga nunger nem yimten nüchiso magütsüyonga kecha masü saka Naga nungertema India küboksa süaka kin balaka ama nümadangteta litettsüsa India-i tang alima yimten balala kübok Naga nunger sükshia aliba ya kasa kin aser kasa kinunger adianu kibong ka chir ama meimtepa yaritepa alitsüsa telatetba ka dangi arutettsüla. Aji oda, Naga nunger nüchiso bushir telok koba südir süang iba tangatetba nung Naga nungerji alima yimten balala kübok liaka, parnok tsüngdabo atsü matsüdangi kasa adianu ama sademsadema  meimtepa alitsüsa telatetba kati arutetra, Naga nunger asoshibo aji teperi asütsü. Iba temeten aser tejangrabaji India-ia metettsüla aser tapi agi temulung nung bilemba kija agi masü saka tonga oagi ali kiburtem den ajurutepa parnok otsü aser taginüba angadangtsüla. Aji oda, kong kolen südir süaka kinunger adianu tsüngdabo ar meyoktsüla aser atsü matsüdangtsüla.