Libajen Merükdi

Naga nunger, talisa asen Aori pei mang aser ki telungbo kanga merüka ayur, saka pei libajen bo sendoker, aser ibaji ajanga asen aliba temeket nung mopung menentsüba dang masü saka tashidak balala pokteta shirangteper, ibaji tangari masü saka asenoki sayangtetba mapa ka asütsü. Asenoki tamagitsü pongdang-pongra, chitu-chira, süjen-süra, chiyungtsü asepba teküp-tera aser polythene bag ama janaona mashimashie indokba ajanga pei aliba temeket menentsür aser mapang talanglang janaona bendena ayuba ajanga merla, mesen aser koya poktetba den tang Dimapur nung kanga bulua shirangtepba ‘dengue’ ama tashidak balala poktetdaktsübaji asenisa sayangtetba mapa lir. Ano tesem kar nungbo yimti lenmang tiplen tesem-tesem nung anogo shia janaona bendena ayuba ajanga lenmang nung senzüsempongertem timtemdaktsür. Talisa Dimapur ama nungbo anogoshia item ama tesemji karbosa süia aotsüsa akumer, ajisüaka ibaji kechi ajanga, ta asenoki meshisadanger. Atangji asenoki pei mangbo tekojung nungi temesüla tashi merüker, kilungbo kanga junga merüka ayur saka asen aliba temeket janabaji asen kidang nungi adokba janaona agi menentsüba lir ta meshisadanger. Tanübo jila aser yimtitem dang nungibo yimtsüngtem kanga temerükba, ibayongji tashidak timbaka yimtak yimtsüng nungi masü saka jila aser yimtitem nungi tenzüker. Jila aser yimtitem nung janaona indokdak tesem junga mali, mesüra municipal/town council/village council purtemi jana indokdak yangluja aliyonga nüburtemi iba tesemji tonga oa jana indoktsü azümesener, ibayongji yimti yimdong tiplen jana ona mashimashi bendena ayur aser tzünglu khen sashia arununga item janaji ajanga lenmang menentsür. Nisung ajaki pei alidak tesem merüka yuner, ajisüaka kechiba kima yimdong menentsütsübo marendaker, ta shisadangtsü nüngdaker. Ki tajung nung liaka, gari tajungtiba nung senzüaka, süoshi tajungtiba agiaka lokti tesem nung sali metsü mashimashie metsüshiba, aseni achiba chiyungtsü teküp mesüra tzü ajemba pongdang mashie indokbaji ajanga asensa anüladaktsür. Tangarbo jana takong den jana taiji balala bendena indoker aser plastic pongdang ama ‘recycle’ sütetba janabo ano tanaben molur amshitsü atema tesem balaka nung bendener, saka tanü tashi asenokibo jana tapu balala mebendanger, ibaji ajanga asenokbo ano tangar meneptsü mapang talangka lir ta sayur. Tanü putu nung tangarbo pei mang, ki aser temeket merüka ayuba dang masü saka pei litsü aser ayong tashi topur merüka ayutsü merangtepdang asenokbo pei aliba temeket tashi merüka meyutetbaji ajanga asenok ano nüchi makümba shisangdaktsür. Ki shia nung janaona indokdak ongken tua alitsüla aser yimkong janaona indokdak nüburtemi anepdang aser aonung shia bendentsüba janaonaji anogoshia timsüri indoktsüla. Iba onük ya aikati tilateri ka ama bilemtsüa akok, saka anogo aben jana indokba tim tesem nung jana bendentsüji asenok ajak asoshi tongtibang mapa ka südaktsütsüla.