Light aser lenmang agüjang

Küm shia kaketrejutem balala nungi, talisa, class ter aser terana purtemi anir kaketshirtemi takok tajung anguba osang angashidang asenok ajak pelateper aser kaketshirtem tajung adokba jagi asenok ajak mulung anisüngzüka teimla agütsür. Ajisüaka, parnoki metetba aser bilembaji mapa küma inyaktettsüsa government-i parnok nüngdakba magütsütetra, parnok dak aliba tashitemetet aser shisatsüji asen lima nung tagitsü küma mamshitettsü. Iba jagi asenoki lanur tazüng tashir aser temetetertem aika asen lima nung mapa maka kazüba angur aser aika bendang lima bushia oagi, England, America, Germany, Japan aser Gulf country-tem tashi nung oa mapa inyaker. Atangji, zünga shia metetertem bendang limatem nung oagi inyakbajia junger saka iba jagi asen lima nung alir nübortembo renloknüseta merenloktet akoksar. Item ajakji asenoki lanurtem nem parnok dak aketba sempet aser tashitemetet amshia mapa inyaktettsüsa nüngdak magütsütetba ajanga lir. Tanü lanur tazüng-tashirtem den jembira parnok aikati government mapa nung masü saka peisasa pei akok mapa tilaka tenzüka inyakner saka meinyaktetter, kechiyong asenoki parnok mapa tenzüktettsüsa lenmang melapoktsütetter. Aji oda, asenoki government mapaa magütsütetter aser peisasa pei temetetba aser sempet yari mapa tenzüka aotsü asoshia meyaritetter ta asayatsü atema jungjunga renemtsü ser nung, asayadak merenemtsü amai, tapayutsüka lanurtem dak aketba tashi, sempet, shisatsü aser temetetba amshidak maka akoksadagi. Aiben asenoki lanurtem nem mapa agütsütsü jembidang, government nung renema akaba mapa kar agütsütsü indang bilemer mesüra alushi tulu lirji peisasa mapa tenzüka aotsü asoshi ajungshir. Ajia shitak saka lanurtem government mapa nung inyakba agi asen lima takar küma merenloktettsü aser lanurtem mapa tenzüka inyaktettsüsa nüngdak magütsü tashi tajungshi o kisüng agibo mapa metenzüktettsü. Item nüngdak aser tebilemtsütem indangji kodang bilemdangdir, tanü lanurtem nüngdakbaji government mapa nung inyaktsü atema “Appointment Order” masü aser senotsüa masü saka parnok mapa tenzüktsü atema nüngdak tulutiba anaji electric light (power) aser gari lenmang lir. Nüngdak ana dak ya alaka tanga nüngdaktembo lanurtem kolok aser parnok dak aliba shisatsü aser tashitemetet agi apiteta inyaktettsü. Ajak atema tasak kaji, tanü tashibo kisüngibo nübortem nüngdak peria agitsüsabo electric tashi madokdaktsütettsü. Iba amaji yimkong jajatsüba lenmang tulu aser talangbo kijai meinyaktettsü, anungji tanga nüngdak magütsütetyonga government-i lanurtem nem light tashibo peria agütsütettsüla aser gari lenmanga National aser State Highways dang masü saka tesem ajaklen alu lenmang dena arem nung oagi mapa tenzüktettsüsa yanglutsütsüla. Tanü lanurtem aikati pei pei yari business tenzükner saka factory aser workshop lapoka mapa tenzüktsübajibo yutsür, light junga maruba agi Xerox dokan-a dena junga moutetter aser hotel tilakata junga lapoka moutetter. Ano, Naga nunger lanurtem aika pei tsüraburtemi toktsüba alushi tulu lir, saka ilen jagi oset bener aotsüsa lenmang maka, anungji electric tashi angutsübo otsü maka ta farming aser industry mapa nung kibur kümer nisung aika nem mapa agütsütsü purtem agi zünger mapa mangurtem kümer timtemdaktsür. Tanü asen loktiliba tipdema melitetba kuliji aji ka asütsü. Zünger mapa mangur ta asüba o ya kodang jungjunga bilemdangdir taaktsü o lir, anungji taak marem lanur tajung aika tamajung küma aoba asenoki agur. Itemji soittsüla aser item takümtemji kümzüktsüla. Parnok mapa mangubaji parnok junga mazüng agi mesüra azümesenba kija agibo masü saka parnok nem inyaktsü lenmang melapoktsüba ajanga lir. Iba timtem aser taiji angateta government-i lanurtem tekolok aser tetsüng teben arakzüa mapa inyaktettsüsa parnok nem light aser lenmangbo agütsütettsüla. Ibaji parnok asoshi khen chir maka akümtsüsa ango agütsür masü saka teti ango den chiyongtsüsa ango aputsüba lenmang sayur asütsü. Itemjia magütsütet ser asenok lenirtemi pei agitsü ali kimong indang dang bilemra, lanurtemi asenok kija Nagaland nung toktsür bendang lima tapu terna nung oagi senso küma mapa inyaka ali tenzüktsü. Atangji, Nagaland yanglushitsüba ya mapa tasak ka masü aser lanurtem nüngdakji ita petinu nung aliba bener alua agütsütsüba masü saka asen ket nung parnok meyong yua akaba agütsütsüba indang jembir. Aji oda, asenok teraka ochi ashi tenzük nung memeteti tesem ajaklen light kodanga maseptsüsa arur alitsü aser gari lenmanga sademsadema lapoker alitsü. Idangjiang asen lima nung mapa inyaker meinyakma adoktsü, anungji lanurtem chiyongtsüa mapang mangutsü.