Lokti tekülem menungradaktsüba: Covid-19

– Rev Dr Mar Pongener, Clark Theological College.

Germany nung 1919 German Workers? Party ta sür nationalist (pei kin aser yimten asemertem) telok ka tentet. Iba sülen Adolf Hitler-i anir February 24, 1920 nung Nazi Party tentet. Iba party ajanga inyakba mapatem aika asenoki otsü nung azünger. Adolf Hitler lenisüba kübok Nazi Party yimsüsüba merena aküm. Talisa 1933 nung pa Chancellor akümba sülen, Germany nung kinren (racialism/racial) bentet benteta ayutsü asoshi inyak. Pai German nungerji temeruk shilo (purity of the German Aryan Race) saka tangar talisa Yihuda nungertemji tekübokba (inferior) shilo aser memerükba azü nungi jakzükbatem ta züngshi. Iba mapang Yihuda nunger yongsük 525,000 shi Germany nung liasü. Küli aika rongnung kechiba Hitler-i Yihuda nunger mesakloki aküm ta süra, pai Yihuda nungerji lokti menendaktsüba mesen aser Germany nunger rongsenketsüng (economy) raksadaktsürtem ta tonglokja parnok dang “second-class citizens? ta aja. Iba yongji Hitler-i tekaratiba nung Yihuda nunger ajak samadaktsütsü tasa tamajung aika asa. Yamaji, 1933 nungibo Yihuda nunger Civil Service, University, Court aser mapa balala nung inyaka alirtem ajak ozüng agi anendaktsü. Yihuda nungertem school nung azüngtsü memela, lokti senden balalai aotsü nokdang, parnok meyong rongsen ajak rakzüka ayu, parnok nem shishilembaba mapatem kecha meinyakdaktsü aser parnok aliba ki ajak raksaja rongdoktsü. Talisa Yihuda nunger indang Synagogue (tekülemdak/ozüng azüngdak aser angazükdak) ajak rongdoktsü. Yihuda nunger telok senteptsü ozüng agi memela. Aika tepüokdak ayu, chiyongtsü peria magütsü, tazükba aser reshikangshi tali den mapa tali agütsü. Iba ama tensa ka nung Yihuda nungertem telok sentepa Tsüngrem külemtsü tamakoktsü aküm. Aikati miima laishiba azüng aser ola madoki temulungjang nung ken tena Tsüngrem külem. Covid-19 wara ajanga tanü lokti tekülem magitetsüsa kümdaktsüba den mesükteper. Parnoki lokti tekülem nung shilem agia, ken tena aser lai zünga aruba mapangtem nüklai arua menungrar alitsü, saka itemji meinyakteti aika taküm tatembang aküm.
Tsüngremi lokti tekülem (corporate worship) meimer. Pa dak amangertem sentepa külemba nungji Tsüngrem temulung achir. Iba indang lai tesayubatem Rom 12:5; 1 Korint 10:17; Efesa 1:22-23; Ibri 10:24-25; T. Mapa 2:42 nung tejangja shia lir. Anungji Tsüngrem chirtem (1 Yohan 3:1) külemi sentepa Tsüngrem külemtsü jangra-a bilembaji tim lir. Lokti tekülem nung kati ka ajungshir, tanela nung tashi itshidaktsür, tejangraba tali adokdaktsür, kati ka nungi angazükteper, zükla-a oya alidang kati ka tashi itdaktsür, külemi ken atenba, lai azüngba aser sarasademba ajanga tanela tejangraba züindaktsür. Anungji Tsungrem chirtemi lokti tekülem jangra-a aser menungra-a bilembaji laishiba tesayuba ta angatetdi.
Ya bilemteter! Covid-19 wara menatepba aoba nokdangtsü asoshi Prime Minister Narendra Modi, March 24 nü nationwide lockdown anogo 21 alitsü sangdong. Iba tashi nung Naga limabo temtem kangabo masütsü ta aikati bilemogo saka tanü asenok tematemba asangsang nung ajangshia arudagi. Kaket reju, office, dokantem shibangba aser senzüsempongtsü nokdangba tashi nungto “anogo ishika atemabo kechia masüar? ta züzüa bilemtep. SAKA kodang lokti tekülem magitsü tetuyuba agütsü iba mapang nungi tamangertem ola adoktsü tenzük. Kodaser tekülem sentep shibanger? Kechiba Tsüngrem külemtsü nokdanger? Sentepi moi koda alitsü? Waraji menatepa aotsüsa süaka lokti tekülembo agitsü aser aotsü ta asenok aikati bilema jembiogo. Atangji ya shitak, kechiaser tamanger kati lokti tekülem nung shilem agia Tsüngrem külemtsü jangrabaji tangatetba tajung. Iba ama tesasaba ola angashidang, auni! Aori Tsüngrem meimer ta angateta haliluya! ta aiben shiogo. Joko hapta asem shi lokti tekülem magiteter, ano lockdown atsülangba ajanga aika mulungjang nung LOKTI TEKÜLEM menungraba tanela tali jangrudagi.
Arung, ken aroka shisadangdi! Anganüaka manganüaka, Covid-19 wara marudangbo tamangertem aikati lokti tekülem sentep memenungrai lia aruogo. Tenla Ki tululu tepur junga yanglua ayu. Furniture tajung agi yanglur Temeshi Sapang (lectern) anasa tapet naro metener ayu. Tekülemertem temtim makai angatsü asoshi sen aika indoka sound system tajung alia ayu. Sentsüa adoka meyuteter carpet tajung lema ayu. Tip külen Pastori anir arogo tenzükertem aser tip külen arogo choirtem amentsü menden renemer ayu. Tekülemertem anisüngzüka amentsü asoshi menden tarensen (row) 4-10 tashi yanglua ayu. Chowkidar-i mapang shitak nung ding-dong! ding-dong! ta sarasadema tsüngtsüng temloktsür. Arogo tenzükertem aser Pastor mulungjang nung tekülemertem jangrabangra arudakjang ta sarasadema atar. Tanela tejembiba nung ajemdaker Pastori Tsüngrem O ashitsü renemer atar. Mapang shitak nung arurtem ishira. Tanabenbuba tsüngtsüng temloktsür külen ishika arusem. Lokti tekülem nung shilem agitsü jangraba pur ishira kechiaser imlaba ama tekülemertem maru. Pei kidang TV nung serial balala reprangdang, nungdak balala asoshi senzüdang, shishilembaba mapa mazüngi inyakdang, azümesena yipden nung mangadaker alidang tsüngtsüng ola menungra-a mebilemtet. Pastor aika den tenyaba mapa khuret lemsatepdang tamangertemi tekülem mejangraba khuret indang nüksü yima lemsateper. Kechiba Aor tamangertem tanela jenjang yamai pongpa-a akümer ta lemsateper. Lokti tekülem mejangraba asoshi kati ka aitsütepba dang amanga lia aotsü asü? mesüra tamanger shia “lisem ma nung ki asüba? tamashi nisung mesüka masü saka “lungma nung yangerba ki? (Mathi 7:24-29) mesüka Tsüngrem dak tamang takang yur amanga aotsü? Yihuda nungeri menungra-a bilemaka, Nazi Party yimsüsüba kübok lokti tekülem magitetsüsa akümba mesüka, Covid-19 ajanga asenoka iba jenjang yagi bener arutsüogo. Iba ama mapang ka nung tanübo asenoki lokti tekülem menungra-a bilemer. Tenla Ki tepur tajung nung mener külemi ola tashi agi adoka, longso longsoa ken tena, lai zünga sarasademba mapangtem menungrar. Pastori Tsüngrem O jembiba agi lakogo ta jembia aru, saka tanübo Pastori jembiba ola aser pa/la tejak menungrar. Arogo kar nungbo Pastori media balala ajanga sermon yoktsü anungji pei kidang mener itemji angang ta shiaka, tenla ki sünga nisung senteper. Atangji Covid-19 ajanga Tenla Ki aser lokti tekülem menungraba tanela ka bentsür aruogo. Tsüngrem tenüng sangdi.
Adianutem, asenoki Tsüngrem dang mepiba ama Covid-19 wara koktetsü. Iba temtim mapang tembangtsü. Arishia toktsüra Tenla Ki aser Lokti Tekülem menungraba tanela ya remsepba meyokli. Tekülemi aoba agi alakba indang mejembili. Tsüngremi apuoktsüba tanela O Pastori jembiba agi melakli. Pastori aiben tekülem nung tashi aittsü indang meshidaktsütsüsa lidi. Tsüngrem lartem mulung meraksadaktsüli. Tekülem mapang kati ka aitsütepba, kati ka dak tashi mait aser tamajung ajiteta Tsüngrem külemba yimya indokdi. Tsüngremi asen tamang aginer. Yisui tetsürla dangji ashi, “Ne tamang agi na kümzükogo, tesünep nung oang” (Luk 7:50). Tsüngrem dak tamang akanga yudi aser sentepi monüi tezü tanga bilemdang Covid-19 bilemtetdi. Covid-19 wara kokteter külenbo tepur tajung Tenla Ki tululu süzüka aliba nungji longso longso-a mener Tsüngrem külemtsü sarasadema yongya-a atadi. Amen.