Manipur-ang ajangzükogo

Lok Sabha nung Citizenship Amendment Bill (CAB) onük benoka jembiba mapang tang nungi Manipur nunga Inner Line Permit (ILP) amshitsüsa telemtetba agitsü ta kilo kilonser Amit Shah-i ashibaji, Manipur asoshibo meimlaba temoatsü tuluka asütsü. Taoba küm ishika jakdang nungi, Manipur nungertemi Nagaland aser Arunachal Pradesh state-tem ama Manipur nunga ILP amshitsüla ta takangba agüja liasü. Ajisüaka, parnoki aginübaji mataloktsütet lia, tang CAB onük ya linük nung mapa küma inyaka aotsü nükjidong nung center government-i Manipur nung ILP amshitsü telemtetba agitsü asoshi tatar senden nung ken o benokogo. Temzüng nung six schedule nung dena aliba kintem alidak tesemtem aser ILP amshiba statetembo CAB ozüng küboki maitdaktsütsüsa iba CAB ken o ya benoka lir. Ajisüaka, Manipur state yabo six schedule aser ILP na pronglai mamshir asünungji, Manipur nungertemi aginüba ama, parnoka CAB ozüng küboki maitdaktsütsü atema Manipur state nung ILP amshitsüsa ken o benokogo. Atangji, yashiang CAB onük ya Lok sabha tatar senden nung benoka tatartem rongnung kanga agia teimbai mulunga agizükogo, anungji jogo tatem küma latettsü asoshi Rajya Sabha nung benoktsü. Rajya sabha nunga tang tashibo BJP telok pusemertem teimba amai kümogo. Tang ya Rajya sabha nung tatar ajak agi 238 lir aser item rongnung BJP teloki aniba National Democratic Alliance (NDA) telok nung tatar 122 aser ano tanga yimten teloktem nungia parnok pusemer angutsü parnoki imlar, anungji Rajya sabha nunga CAB onük ya agizükadoktsü ta kanga temulung lema bilemer. Taoba government nungbo Lok sabha nung agizükaka, Rajya sabha nung magizüktetba agi iba onük ya ozüng küma melatetteti yua liasü. CAB ken o benoka ozüng akümtsüba ya India nungsa süaka North East state-tem nung alir nübortemibo kanga sashia anema nokdaker, kechiyong CAB ozüng ajanga temeten ngur senso akümtsübur Hindu nungertemji teimbaka Bangladesh nungi arutsü aser itemji Northeast nung dang tesem mesemteta senso küma alitsü. Ano North east state-tem rongnungsa süaka Assam aser Nagaland nunga Dimapur ama tesemtem ya bendangertem melamelaa tamongdak yateta aliba tesemtem lir. Ibayongji, Assam nung nübortemi CAB anema kanga sashia nokdaker. Iba denji ano Assam nungbo ILP mamshir aser six schedule küboki maitba tesemtem aika lir. Iba denji ano CAB ozüng ya Assam Accord anema lir. Assam Accord nung India goverment-i nangzüka alibaji 1971 küm March 24 sülen Bangladesh nungi aruba nisung shinga India senso asütsü makok, anungji parnokji ozüng alema aitba aser alirtem nisung asütsü ta lateta lir. Ajisüaka, CAB ajangabo 2014 küm December 31 tashi nung Pakistan, Afghanistan aser Bangladesh nungi aruba Hindu, Sikh, Budhist, Jain, Parsi aser Khristan-tem nembo India senso temeten agütsütsü ta ken o benoka lir. Tetezü Assam nung bendanger ka senso akümtsü asoshi lazüktsüba küm Assam Accord o CAB na tetsüngdaji küm 43 lir. Aji küm kanga aika, iba jagi Assam nung kaketshirtemi anir nübortemi hau masür. Tejashitsü kaji, tang Assam chief minister, S.Sonowal ya taoba All Assam Students’ Union (AASU) tir liasü aser Assam Accord ya 1985 küm India government o All Assam Students’ Union na tsüngda Assam lima aser nübortem ajangzüktsü asoshi tangatettep ken o renemba mapa ka lir, anungji akok tashi taoba mapang aser tang AASU nung lenirtemi Assam Accord nung renema aliba anema ken o lemtettsübaji masü saka küm 34 jakdang, AASU o India government na tsüngda tamang katepa lemtetba onüktemjiang mapa küma inyaktsü merangtsüla. Atangji, ILP amshia aliba state-tem nungbo CAB ozüng mamshitettsü ta shia alinungji, CAB ya ozüng küma letetaka asenok Nagalandbo iba ozüng yagi mamshitsü. Ajisüaka, tebilemtsü ka lir, ibaji Dimapur. Anungji, Nagaland tatartemi tatar senden nung lateta aliba ken o to mapa küma yaktasa inyaktsüla aser Dimapur nunga ILP amshi tenzüktsüla.