Mapa renema inyaker

Kechi mapa südirsüaka tenzüktsübaji kanga tongtibang saka tenzükba dang nungi renemtetbajisa tongtibangba lir. Iba jagi kechisa junga tembangtetter, mapa ajakji tajung ta shin o nunga ashir. Tetezü, mapa tera menur mesüra mejungi mesüra timtema tenzüktsüa akok saka mapang shitak nung junga tembangtetra, tagitsübo aji dang asütsü. Kasaji asen taküma tetenzüklen mejungi liaka tatem nungbo taküm junga lia tembangra, ajak tajung asütsü. Ibaji kodang asenoki Nagaland nung government-i inyakba mapatem den medemdangdir, tesasatsüka mapa teimbaka tajung aser tuluka tenzüktsü saka terenemba anogobo maka toktsüba angur. Ibayongji, Nagaland nung nübortem ajangzüktsüba mapa tulu aser tajung aika merenemtet akoksadagi. Atangji, asen lima tensa mapang aser nisungtem mulungsentsü majung asünungji, mapa inyakertema aiben tetsübu aser takoksa tia ajurua alitsüa akok, iba jagi balaka mapang shitak nung mapa shitak renemtsüba mapatema merenemtet timtema alitsü. Ajisüaka, alima tensa mapang majungba ya asen lima nung dang masü saka alima yimya asünungji ajaklen lir, saka asenoking merenemtetter dang ashi, tangaribo mapa ajak tenzükba ama renemtetter. Ibaji kodang bilemdangdir, asenoki nübortem asoshi mapa tulu tenzüker merenemtetba ya alima tensa tia dak kisüng atongtsüla masü saka asenok dak asen lima aser nübortem meimba shisatsü maliba ajanga nübortem asoshi inyakba mapatem temulung agüja meinyakba reprangtetter. Aji oda, kodang asenoki yimkong ajangzüktsü bilema masü saka asen kija ajangzüktsü bilema inyakdir, yimkong mapajibo kodanga merenemtsü aser renemtet nunga mashimashika, tilaba aser tamajungba ka dang renemtettsü. Iba jakla dener nübortem asoshi inyakba agi kar kanga takar  akümdang asen lima aser nübortembo kanga timtemdaktsür. Iba jaklaji asenok dak nungi meindokra, tang Nagaland nung Medical College ana lapoktsü atema kiojen yanglutsü mapa tenzüka aliba yaa merenemtettsü. Yakanü center government nungi Union Health minister,Dr.Harsh Vardhan arua Kohima nung Nagaland Medical College yangluba mapa tonga orr reprangdangdang, iba mapaji kanga menua merenemtetter ta mepelai ashiba o ji asenok asoshi center government tsüngdang nümamedangtettsüba o ka lir. Aji oda, Union Health minister-isa Mon nung Medical College ka tenzüktsü asoshi long azünga toktsüba mapajia asenoki mapang shitak nung renemer Medical College-ji lapoktettsü asü masü ta kanga temulung melemi bilemer. Atangji, takdang nung mena yur asen lenirtem aser mapa inyakertem dak temulung malem bilemtsübajia tim masü saka tang tashi nung inyaka aruba tongtibang mapatem aika merenemtet sen jenjang dang tuli, mapabo anenli ta angudang ma ta temulung malemtsüsa adoker. Tanü iba yimobilem lemsatepba nükjidong ya, tang nungibo kechi mapa inyakdir, mapang shitak nung mapa shitak renemdaktsünüba agi lemsateper. Joko, Nagaland tajungba küma yanglushitsü atema tang nungibo mapa shitak renemteta inyakertem dang nüngdaker. Iba taginüba nükjidong atongtsü atema, atangji, inyakertemi dang masü saka asenok nübortemia temulung agüja reprangtsüla, kechiyong mapaji asenok meyong, asenok kibur, asenok atema inyaktsür. Aji oda, kechi mapasa nübortem asoshi inyaktsür, item mapa indangji nübortemi junga metettsü tim. Joko, tanü putu nungbo senso shiaji temetetter (informed citizen) ka mesüra ketdangser aser mapa inyakertemi ashioktsütsü aser temetetter süra akümtsübua shitak inyaktsütsü. Temeteter senso kaji tazüngba degree akaba dang ashir masü saka pei temeten metetba aser pei alidak yimkong asoshi inyaktsütsüsa government ket nung kechi sentongsa lir, sen kwi jenjang koma inyaktsüla, mapang kopiga agitsü aser kechisa akatsü nüngdak, item ajakji asüngdangtepa metetba nisungji temetetter lir. Item jagi pei nübortem ajangzüktsüsa mapa tulu inyaktsütettsü. Item temetettertem jagi mapa inyakertem ajungshia mapang shitak nung mapa shitak renemdaktsütettsü. Iba jagi nübortem tuluka ajangzüktsü.