Mokokchung jila nung Mini-Secretariat Office ayutsü langa lir

~ L. Kika Pongener.

Naga lima nung jila-tem rongnung tobur tajungtiba aser temeruktiba jila-ji Mokokchung Jila ya asutsü. Naga nunger aser Assam-India lima nubor ajungai Mokokchung jila tobur ajung nukshir aser tesemdangi arunur. Sernung tesasatsü kaji, Mokokchung jila ya sensaker kibong nungi sotet-ba ayir tobur tajung ka mesuk. Aji oda, aso-ajen, sorobangro, tobur-bo kanga junger sernung tobur ajung dak apet subosolemtsü agi matu-adi…!!! Akhi tejenpur yimsusurtemi Mokokchung jila nung 1960s-70s tashi nung kechi terenlok mapa amenloka toktsü iba dakji alaka terenlokba kecha balaka tali bendenloka inyakba maka, oda tsürabur-i shin o jembiba ama, “Nabong sungkong ki-i atuba tachitsü kecha maka meyipa alu” ta jembiba-to dang mesuk. Naga lima nung District ter-ka rongnung Mokokchung jila ya tiyongtsü lir. Akhi mapang par tamaren British nungeri mezüng parnok arua anenzükdak Kohima jila nung Naga lima yimtiba Capital mesemteta toktsü dang ashi, shitakba-bo kechisarena ajunga nung Mokokchung jila ya tiyongtsü aser tetemsü lir.
Nagaland State kümteter lia arudang mezüng tejenpur yimsusurtemi Mokokchung jila ya tarutsü nungbo Kohima den tatongdak jila ka asutsüba nukjidong nung terenlok mapatem amenloka tokja aruogo. Aji oda, parnoki-bo mangdang tulu yur Mokokchung jila ya kenu anogo-po Naga lima nung tatongdak Capital jila küma yanglutsü aser tebilemba nung sorkar Department karbo Capital jila nung akaba den tatongdak lapoka toktsüogo. Tatishitsü ka, akhidangbo Public Works Department (PWD) Head of the Department-ji Chief Engineer liasu, tanübo Engineer-in-Chief tashi ajungketogo. Anungji iba den tatongdak Addl. Chief Engineer Office lapoka toktsüogo. Ano iba den sakü tanga Department-a karbo lapoka alitsü sudi. Ajisuaka, iba sulen ashiko tanüngba yimsusurtemi temulung magütsü asu masu’ar balaka terenlokba mekai temeimtsü-ka tokja lir, oda khen ashitsü agibo Mokokching ya jila masu yimtsüng tuluka dang mesuka lir. Kechiba sura Mokokchung jila angu-oka reprangdangra tanü tashi nung Medical College ka maka, Engineering College ka maka, Training Institute tajung ka maka aser tongtipang Industry kecha lapoka maka. Tashitak tulu agi shirangertem kecha tetsübu mekai treatment agitettsüsa Machine & Lap. tapensa akaba Hospital tulu tajung maka, asayadak moapu (Stadium) tajung ka maka. Naga lima nung University Campus asem lir aser aji ka Kohima Capital nung lir, ka Medziphema nung lir aser tongben-jibo Lumami Zünheboto District nung lir. Surabangla asen Ao lima yimtiba Mokokchung jila nunga kechi aka…??? Dr.T.Ao. ya Mokokchung District nungi sotetba nubo ka masu no ??? Surabangla pa ‘Nungja-lok’ Sports Academay & Stadium ka Mokokchung jila nung lapoktsü kechi agi malang ??? Kechi agi madoksa meperi ??? Ajisuaka, aji-a Dimapur nungang lapoktsü lung azüngba aser mapa tenzüka aoba osang kaket nung züngshiogo. Anungji Mokokchung District nungi adokba MLA-10 pronglai khen Mokokchung jila nung tenuk yoka reprangtsü mapang tongja-tongogo.
Tia kaa tang PDA sorkar nung Capinet Minister asemi anir Parliamentary Secretary den Advisor dena lir-ji ajunga teka amtepa longjemer, Political Party telemsa noksa kecha maitdaktsüi Mokokchung jila nung terenlok mapa tongtipang karbosa inyaktsü nukjidong yur inyaktsüla. Tang sorkar mapang Ao lima tesem kar nungbo asen lennir Higher & Technical Education Minister-i Centrally Sponsored College ana-asem lapoktsü lung azüngba osang ngua kanga pela-a bilemer aser asen Minister nem tenungsang agütsür. Aji oda, Mokokchung jila nunga tongtipang College & Training Institute karbosa lapoktsü lenmang bushitsüla. Ajak dak alaka, Mokokchung jila ya Nagaland nung Capital jila tatongdak & Mini-Secretariat Office küma ajungkettsü yimsusur ajaki meranga inyaktsüla. Kechiyong asen Naga lima-ji alima-bo kanga tila ako…saka tekong-tenem lima asunungji kinuk-kisang (Border Area) nung aliba nubortem official nungdak tila-teri ajak nung Kohima-i aotsübaji kanga dang tasak. Anungji Mokokchung, Zünheboto, Wokha, Tuensang, Mon, Longleng, Kepheri, item District tenet (7) atema kanga tongtipang mapa kar dak alaka tanüngba ajak Mokokchung nung tembanga renema inyaktsüsa Mokokchung ya Capital den tatongdak jila aser Mini-Secretariat Office ka ayutsü langja-langa lir. Anungji iba atemaji Aor Minister, MLA-temi anir Bureucrates-tem, Senior Gazetted Officer-tem, Scholar-tem, Ao Senden, Watsü Mungdang, Ao Kaketshir Mungdang aser yimtsüngtem nung yimsusur ajaki longjemer lenmang bushitepa inyaktsüla.
Atangji asen Aor mapang talangka ayipjanga mejangji terabo menuadoker amai karibo bilemtsü akok, saka inyakdi sura ano kecha temenu-bo maka, aser longjemer inyakra takoktsü lenmang sadema dang lir. Ni aibelener ka mesura asen kiyonger Meghalaya State nungbo Shillong Capital jila den tatongdak Tura jila nung Mini-Secretariat Office lapoka lir. Atangji Naga nungeri tenungbo ‘Nungdi’ tenung tulu-ka “Land of Pioneers” ta jatsüogo, ajisuaka tsüraburi jembia aruba ama tenung ulura jatsüba agi tenung makoker asu masu’ar, Ao kin Naga nunger rongnung ‘Samanir kin-to tanübo kechisarena ajak nung tangar suleni luadokogo. Tanübo tangar kin-ang yimsusur tekolak sudaktsür par sulen-ang anidaktsüsa kümadokogo. Asen-i tenuk lapokdakja nuchi kümdakja aniteter kintem sulen anidaktsüsa tensa mapangi bentsür arugo. Anungji Mokokchung jila ya alima kin ajunga, talisa Naga nunger kin ajaki sapua kecha tarendak tetsübu mekai sadok-sadoka teti (Permanent resident) sua arua litettsüsa asenoki arok meyong jila ka küma tobur junga yangludi.

You must be logged in to post a comment Login