Nagaland Khristan Lima Memesük

–  P. Yanglu Lkr, Dimapur.

Tanü Naga nunger tilaba nungi tenzüker tulurtem Secretary nungi Minister-tem tashii ochi mashi inyakba ajanga asen lima menentsür aser Naga lima terenlok mapa meinyaker ta anogo shia ola angashir. Nagaland Governor-i Naga limaji Christian lima memesük ta jembi ta Nagaland newspaper aika nung 12th June 2016 nü adokba ajaki zungshiogo,aser tazünger aikati kanga aroka shisadanger alitsü südi.
Central Sorkari asen state Sorkari meshiba ama sen shidak agütsüba angashir saka ya tashi tang inyakteta kar, anungji asen lenirtemi hau,shidak ochi mashi inyakogo südi na ? ta item kuli kar ajanga tatsüba agi asenokia bilemer :
1. State ngur joko küm 53 buba nung aor saka tanü tashi asen lenirtemi Nagaland nung Medical College lapokja maka.Asen sülen state angur state tembo Medical college ka-a kümogo, ya koda asü na ?
2. 1960’s nung Diploma Engeneering ka lapokba dak alaka maka joko degree Engineering college lapok temsüa kümogo.
3. Sugar mill, Paper mill, Plywood mill, 1960’s nung lapokba lenirtem mapa ajanga shibanga yuogo, ya koda asütsü ? Asen lenir karii Nagaland Paper Mill-ji ita 27 nung tanaben lapoktsü ta yimjak nung 2011 küm jembi ,saka ato kechi aküm ?
4. 2008 meta Dimapur nungi Kohimai atuba Rail lenmang lapoktsü jembiba to tanü kong anena yua kar? Asen tang tesü akümba statetem Manipur, Tipura,Meghalaya tembo joko train lenmang lapoka jajaba ola angashiogo.
5. 2008 nungi Dimapur nungi Chumukedima tashi 4 lane gari jajaba lenmang lapoktsü jembi ,saka tanü tashi meinyak. Ya shiba tai asütsü?
6. 2009 meta nungi Dimapur nungi Kohima -i atuba lenmang 2 lane lapoktsü jembir saka tanü tashi mapa metenzükteter, ya koda ?
Tarutsü alima aser lanur tia indang bilema meinyakba ajanga ,tanü asen lima nung tangar menepba azüngdak kaketreju lapoka maka nung asen lanurtem tajung kümer tashi tangar nem mezüngmeshidakja shisatsü bushidagi. Iba amaisa maneni asen lima aotsü na ? Aibelen bushir-a asen lima ajungtsü bilemer-tembo taküm agitsü tashi amok merener ,ya koda asütsü? Ken aroka shisadangdi.
Governori ya kechiba yamai jembi ta shisadangra pa-a asenok ama tenük, tenarong aser molungsentsü shidak ali nung asen lima tamangertem anogo shia kechi inyaker ngudar aser angashidar.Nagaland nung aliba Khristar Arogotem nung tamangertem Bodbar, Honibar, Deobar ano Behostibar ,Hokolbar ta sentep sentong balala aka nung sentepi meranga aor. Arogotem nung küm nung kenbo asentenshi , seminar, retreat, crusade , nubu,rongsen,mapang jenti endoka akar ,saka balaka tajungba akumba mangur,saka ochi mashi mapa inyaktsubo temolung temelemba aser temerangba tang angur. Mongdang aser Arogo temi nubur tanüla nung aintsü asoshi sentong tajung akar ,aji agi nübur tajangzük koda angur asadanga bushidang nung jungdisü ?
Sentong tajung ,tapu-tapu nung atenba ama asenok malir, sarasadem nung kanga meranga ajak nung adener saka kecha balaka temelenshi maka. Sentep ta asüba ajak nung kanga meranga adener saka sentepi aoba tajangzük asenok jakla nung mangur ta asüba agi Governor-i tamanger memesük ta ashibaji pai asenok jakla aser mapa yimya meteter jembiogo ta pa o-ji asenoki kukua-akseta agizükdi.
Hau,alima nung alir nisungtem shisatsü nung tangar mejashidaktsüner, tekoro, temeim mali, awashi memetet ta jembiba ola anganür shiba lir ? Ajaki tagütsünü, temeim ali, awashi temetet tajung ta asübaji anganür. Tenüng tajung anganüdang lenirtemi ochi mashi aser tim masüba lenmang nungi meshimetsürtem yaritsüsa akümer sudi. Ya shiba tai asütsü ta asenoki ken bilemdangdi. Yangi tulurtem dangi shirnoksa meshimetsui aor parnok tai nungji dena lir ta nibo shidi, aser tuluri bendenba aibelen khuretji meshimetsürtemia abentsü sudi ta mapa jagi sayur. Na, nür telok , tulur dangi meshimetsui mao asübo, pai mesüra lai aibelen mesüla, saka meshimetsüi aoba to agi pa mesüra la ochi mashi inyaktsü lenmang bushir sudi.Kija, lokti balala, Arogo aser Mongdang temi tulur majung indang jembia temenen bushia sarasademtsür. Naga lima ochi mashi indang jemhir , saka ya tulurtem majung masu, Na,nur telok, Nur Arogo ,Nur mongdang majung. Anungji shirnokisa tulurtem dang meshimetsüa ali parnok tama Tsüngrem dang tatok meshitsüla. Na,nur telok tulur dangi meshimetsüi mao asübo pa mesüra lai ochi mashi inyakra taiji pa kijai abentsü liasü, saka pallai-i aibelenba sen, rongsen nungi na lemzüka aka nung na dena lir ta metet nung koda?
Department ajak nung timtemer yaritsu,Benjung bentsü nung agütsütsü.Benjung agütsütsü Govemment-i sen lemzükja maka, pei depertment dak sendakba alima renlokba mapa asoshi dang aguja kar. Saka meshimetsür tali asüba agi tajung angudang Development sen ajak tema adoker. Telok kati benjung ka ayongzük nung Tongti tesemdanger ta tongtipang nisung jaoker, Lokti-i tenüng tulu aguja jaok nung teka tazüng aotsüla masü akumer,telokia teimla tulu nung sempet tulu agütsütsü renemer atar saka VIP to agi Sen aika magütsüra pa/ la to tsünu-onü atutsüsa ataker,menütsür ta tanü asen lokti nung ataloker. Lokti benjung kanüra tangar dak imlar maka tajungba süla, aser peii meranga inyaker pei akaba yari ali nung koda jungla na ? Ano alima nung aluyimer aser Hajara aor nungi Director/Secretary tashi pei anguba yari pei kibong budget kar, pei akaba aser anguba yari endoktsü lenmangji kar.Ita sen agir,Contractor, Supplier aser Bussiness tema tangar nem agütsütsü tashibo makatsüa akok nung koda ? Araina tangar meneptsü arishia meranga inyakba agi mapang shia meshimetsür nem agütsütsüsa akumerji, tongtipangsa ,Contractor,Bussiness inyaker shishilembar tembo mapa toktsütsüsa akumba ngua arudagi. Ya shiba tai yong asen lima kangshia manener? Tanü lokti yagi Department ka nung Engineerbo Senjep ama bilemer,pa itasenbo Director dang nungi kanga agi teküpbokba.Pa dangi meshimetsüi aobaji ,Nai Ni,Onok atema ochi mashi inyakang ta ashi-i aoba den kasa ta bilemra junger,pai Sen meyanglur,pai ochi mashi meinyakra magütsütetsü ta bilemdi. Ano lokti tenüng nung mapa meshia inyaktsü bilema sentong yangluba agi asen lima telongi tang alur masü no ? Item tebilemtsü tem ya kija, lokti tentet balala, Arogo aser Mongdangi ken aroka shisadang nung koda ?
Dimapur nung aliba Ao Senso Telongjemibo Dimapur temeket nung aliba Aor lokti shingaia lokti Mongdang, benjong bentsü nung tongti tesemdanger majatsü temzüng renemogo, aji agi Sab nunger ishikabo anisüngzük angutsü imlar. Naga nunger aibelen mesüi ochi nung alitsü tenzüktsü lenmang tajungtibaji lokti tentet koba südir pei tashi yari aotsü merangtsüla aser tema-telong nung alir kija aser lokti ajaki meshimetsüba yimya tamajung anentsüla ta süra asen lenir tulur ka kijaibo Department sen ajakbo magimatsü sudi, aser pa/ lai ochi mashi inyakra tai/ atakatemji pa/ la nem tang bendaktsüdi, yangji asenok ajak medenra asen lima aser asenok jungdisü ta tazüngertem den kü tebilemba lemsateper.