Nüjiso angutsüba dak alaka India den tanga onük kecha mali

New Delhi, November 1 (Agencies): National Socialist Council of Nagaland (Khaplang) nung chairman Yung Aung-i osangbener den sensaksemdang nüjiso atema raraba, Nagaland indang tarutsü aser Indian o Myanmar army temi mapa inyakba aser China-i shilem agiba osangtem lemsatep.
NSCN-IM-i Centre sorkar den tangatettep kati aruba mapang ka Yung Aung-i iba osang metetdaktsüogo.
Aung-i 1990s tatemlen NSCN-K nung aden. Iba mapang ya NSCN-K-i India sorkar den ceasefire agreement agir aliba mapang ka liasü, saka 2015 küm SS Khaplang-i ceasefire agien aser yimjung olemtep nung madentsü telemtetba agia liasü.
Aung ya Khaplang den teyariteper tajung ka liasü aser United Liberation Front of Assam (Independent) commander-in-chief Paresh Baruah den-a tesentaktep tajung aküm.
Baruah teyari ajanga Aung-i Pakistan aser China nung training agitsü atema ao. Yaküm NSCN-K-i pai chairman Khango Konyak melenzüktsü shima liasü.
Arishi küm 46 tain Aung-i CNN-News18 den sensaksemdang Naga nunger New Delhi dak temulung malemer ta ashi. Paisa Beijing-i telungpur yariba atema pelaba olen ka ashi.
“Nüjiso aliba Naga lima ka ama NSCN-K-i Tatmadaw (Myanmar army) aser Indian army-i inyakba mapa noktangtettsü asü” ta osangbener asüngdangdang “India aser Myanmar-i ozü linük madak yimsü asü tashi rara manentsü. Onok alizüng matong tashi raratsü. Parnok külem ser yimten aser mitkar mapa inyakba menokdangtettsü kechiyong ibaji agidang parnoki onoki inyakba mapa samatsütsü. Saka iba tetezüji NSCN/GPRN tashimait akümtsü ta masü, kechiyong onok taoba dang nungi tang tashitaitba kümogo. Onok temeten aser nübortem teyari ali tashi, Alima nung tashi kechaia onok menokdangtettsü” ta Aung-i langzü.
“Tatmadaw-i Taka base atsünga agiba sülen Eastern Naga nungertemi timtem jenti ajurua arur ta ashir, iba ama tensa ka nung Naga nungeri ner telok nüjiso atema raraba nung pusema nungittsü asü?” ta osangbenerisa Aung dang asüngdang. Idangji pai ashiba agi, “Naga nunger aser talisa Eastern Naga nungertem atema reshikangshi aser timtem ajuruba ya tanü tasen masü. Linük atema inyaka arudang tai maket Naga nunger meyirjang aika Indian army aser Tatmadaw ket nungi timtem jenti ajurua aruogo aser ibaji mama lir.”
“Tanü timtembaji asüng ajungtsü atema lir ta Naga nunger ajaki meteta lir. Naga nungeri tanen makai yariba ajanga onoki linük atema inyakba mapa tanü tashi noktaka lir” ta paisa ashi.
India sorkari tang NSCN-IM aser tanga NNPGs (Naga National Political Groups) den tatembang tenangzüktep agitsü atema mapa inyaker, anungji naia iba atema kechi ashir? ta osangbeneri asüngdangdang “Tetenzük nungi Naga nungeri India dak temulung malemer. India-i Naga yimten ken o atema süoki ia mebilemer aser Naga nunger terata nung dang yutsür” ta Aung-i ashi.
“India sorkar, NSCN-IM aser NNPGs tsüngdang olemtep nung NSCN/GPRN-i ola madoker kechiyong iba ya Indian constitution kübok jembir. Iba ya Naga nungeri nüjiso angutsü atema inyakba den sendaktepa mali. Tang tensa ajurua aliba nung India-i Naga nunger tsüngda terata aser temulung melemtep adokdaktsütsü atema inyaker. Parnoki Naga yimten tebilemtsü atema temulung magütsür. Yimten angateta aliba Naga nungertemi India sorkar indang chichiba tebilemba angateta arudar” ta Yung Aung-isa ashi.
“NNPGs-i tang aliba Nagaland state nung alir Naga nunger atema dang jembir aser iba ya tejashitsüka lir. Parnok ya terata nung alirtem aser tebilemtsü shitak mali. Anungji parnoki Naga yimten tebilemtsü ajunga atema menokdaker. Parnok ya India-i yari tashi alitsü. Nüjiso ajunga angutsüba onük dak alaka India nem takhangba agütsütsü mesüra tokteptsü kecha onük mali. Iba ya (nüjiso) Naga senso shia tasodang nungi anguba temeten lir” ta paisa shisem.
India-i Naga nunger yimten tensa balaka ta agizüker süra, British nungeri nüjiso agütsüba ama India-ia Naga nunger pei sasa ketdangsüa aotsü atema nüjiso agütsütsüla, ta paisa ashi.
“Nenoki Eastern Nagaland (Sagaing Region) nung ULFA(I), NDFB(S), KLO, PDCK, KYKL, PLA, UNLF ama telungpur teloktem yarir ta Tatmadaw-i tai tongloktsür. Myanmar telung nung nenoki nüjiso mapa inyaktsü akoker asü masü?” ta osangbenerisa Aung dang asüngdang. Iba atema pai ashiba agi “Myanmar aser India-i teti tai tongloktsüba mapa inyaka arur. Ajisüaka, iba nung onük ka jangjatsü lir aser ibaji Naga nunger bendanger lima nung rarar masü saka Naga nunger litsü nung rarar.”
Iba ama tongtipang mapang ka nung tashitait linük China-i nenok yaritsü mulunga lir asü? ta osangbenerisa Aung dang asüngdang.
“China dena alimai Naga yimten tebilemtsü dak tenük yokdar. Onoki yimten mapa inyaktsü tenzükdang yariba atema Naga nungeri China dang teti pelar. Timtem linük ka asünung Naga nungeri teyari nüngdaker. Ajisüaka, onoki onok nüngdaktem meteta lir aser ajak atema tangar dak dang metaloker malitsü” ta pai langzü.
“China ya alima nung tashitait linük ka aser onoki ibaji akhümtsübur aser angateta lir. Naga nunger maneni teyari agitsüsa mapang ka arutsü” ta Aung-isa shisem.
Myanmar sorkar aser India sorkari nenok den olemteptsü jaok nunga shilem agitsü asü masü ta asüngdangdang “NSCN/GPRN-i kodanga olemtep anema menokdak. Onok kishi teti lapoka lir. Ajisüaka ibaji anatsülen tangatettep aser akhümtsübutepa inyaktsüla kechiyong iba jagi dang tenangzükba tajung agitettsü. Kechi tebilemtsü südir süaka, iba tangatetba ajanga dang koktettsü” ta Aung-i langzü.
Chichiba Naga tebilemtsü (Naga nunger sasa ketdangsüa aotsüba) nung ajemdaker olemteptsü süra NSCN/GPRN renema lir. Ajisüaka, tanü India aser Myanmar sorkartem indang inyaksangshitem ya reprangdangra, parnoki chichiba olemteptsü renema mali aser tebilemtsü angatetteptsü tejangraba mali, ta paisa metetdaktsü.
“1980s nungi Naga nunger meyirjang aikati iba rara atema taküm bendanga agütsüogo saka tanü alima ainba ajanga putu tasenpur tangatetba melenshiogo. Nai-a koma bilemer” ta osangbeneri asüngdangdang “1951 küm Naga nungeri plebiscite ka agi aser iba nung nüjiso aginürtemji 99% liasü. Naga nungerisa 1952 küm mezüngbuba Indian Election nung shilem magi. 1947 küm Burma indang Panglong Agreement nung Naga nunger adentsü memulung aser Union nung adentsü memulung” ta Yung Aung-i langzü.
“Puitotsüi ochi jembir. Naga nungertemi India aser Burma nung telemtetba agiba ajanga Naga nunger longjema aser tangar ketdangsüba kübok melinür ta sayur. Alima ainba ama, lanupututem shia metetba kümogo, tali renemshiogo aser yarir. Tanü parnoki tejenpurtem dang nungi pei temeten aser putotsü temetetba kümogo” ta paisa shisem,