Onük : “Kibalenbu aser jaya jako”

~ Imlisashi Jamir, Asstt. Labour commissioner, Dimapur

[ Iba onük ya August 1, 2015 anogo nung Ao Yimti nung Tsüngremmong den reptepa sobaliba asüngsashi sentong akaba mapang jembiba tanü yangi adoktsür.]

Alima nung aliba meimchir nungi tenzüker taküm aliba shiruru, metsü süngjang ajak atsü apong (tetsü tepong) lir, aser iba amaji longjemba ajanga chirnur, techanu aser metsü jakzüka soyapokya-a soli süli ta melentepa lia arur. Ibai Tsüngremer tesüngmangtsü sentong aser iba sentong ataloktsü asoshi Tsüngremi pa mesükba nung nisung yanglu. Lipok 2:7. Meimchir mezüng kiba lenbu Eden tsüki nungi tenzük. Tsüngremi Adam yanglu aser tena alitsü mela Lipok 2:22-25. Atsü apong (tetsur tebur) külemi alitsüji Tsüngrem sentong aser soyapokyatsüji pai mela Lipok 1:28. Iba sobaliba yimya tentet dang kibalenbu ta ajar.
Asen Aoer kibalenbu sobaliba tejangja kong nungi koda tenzük bushidang, asenok ajaki Longtrok Chungliyimti otsü mamatoktsüla, kechiyong asen kin kidong, sobaliba achi ajem, sübosülemtsü, jayajako naroka ajak nung asenok sobalibaa arur. Aser item chir semchirtem tanü asen Aoyimti nung alirtem tekong terok (6) sanger iba ayak (identity) amer pei yim, tzükong, balala süaka Aoer ta sür yim ka yateter pei sobaliba mamadoki yimden telatet ka yanglur liyonga arur. Aenok soyapokya-a nütsüng rena jaka balala nung yim balala küma sobalibaa arur asünung tensa mapang dak apet sobaliba achi ajem, kibalenbu yim tera tera balala tenteta alitsü akok. Saka item ajakji tajungtiba agi medemdanga ajak asoshi kechi tajungtiba ibaji tashishitsü makai ajaki amshitsüla.
Alemli nungi sobaliba kibalenbu nung kin kidong balala atenshia lia aru. Kiba lenbuba ya kanga ashibanga asüngteta inyaksangshi. Kodang tebur kati tetsür ka agitsü mapang temsüa kumdir kanga kümdanga aniasüng maparen tenzük. Tebur ka kodang Arju nung süngpotokdir kibong akümtsü temsüogo ta meteta, tetsür rapi-er tetezü kin kidong balakatsür repranger, tebutedi mesüra temba ashipur aniasüngi yoktsü. Melungtepra anogo ka shima tena kibong ka k?ma ali, iba dangji kibalenbu ta ajar. Akhi mapangbo tetsür tsürabur nem senmen tasür tatishitsü agi Nok tebur sangeri tetsür tsürabur nem kibong akümdang agütsü.
Kibalenbu nung kin kidong telemsaji tongtipangtiba lir, kin kidong kasa tetezü azüh ka, tebuo tebu ka nungi jakzükba chir semchir. Anungji parnokji kasa zü asünung itemji kibalenbu süra nüso, techitenu chirnur tajung mesotettsü ta anemponga atsüngakanga aser yimten ajanga ozüng takang yanglua azüoka aru. Kin kidong kasa alir dang yimden-i senchi tulu chir among süngkum adena aridoka yimdak melidaktsü aser lokti yimden nung shilem magütsü.
Kin kidong balala süaka tsürabur ka nungi tebur tetsür adianu dak jakzükba aso ana tashibo kibalenbu masür kechiyong techi semchir tajung mesoteter kechiaser parnok jakzükba anasatepra ta ashipang. Ano aji dang masü kin kidong balala süaka molungtok tembar chirnur Odi Oya ta jateper aser kibalenbu masür ta otsüla oboula nungeri ashibang.
Tanü tensa asenok ajak Khristan kaka lir, aser kibalenbu ajak Arogo ajanga Tsüngrem aser nisung tsüngdang kuli süa kibong akümer. Arogoi kibong akümtsü pur dang pei tasoli Arogo aser yimten dang nungi shidakba lenbuyim asü masü kuli meshir, tetezü ibai kanga temeshi. Laishibai ashir Ibri 13:4. Ajak rongnung kiyimba tetushiba nung yuang. Kin ka tobur ajung sentsüwangshi, konang nüngsang meraket tamentakdakji sobaliba tasüngtet dak keta lir. sobaliba telatet takang ajanga kibalenbu libaliru yimya yimpong aser jayajako ajak azüoker.
JAYA JAKO :
Jaya jako ya lenbuba aser sobalibaa aoba nungi tenzüker. Asenok otsüla oboula aser asen tsürabur nungi jakzüka soyapokyaa arur iba denji külemi jaya jako balalaji asen tesendaktep nungi jateper. Asen Aoer sobaliba yimya tajungtiba rongnung ibai ka lir. kati ka dang tenuüng meteshii akümtsübua tajayim shitak ajaba ajanga tesendaktep temeim tali akangshir aser tangar dang tesendaktep kuli asür.
Tatsü agi, jaya jako ya kibong ka nungi tenzüker. Asenok Ao oshi Chungli aser Mongsen lir. Tanü ni Chungli oshi nung jaya jako tatsü agi shiner. Tetsü tebuo nungi Oba ,Oja ta jar par kibong nungi chirnurtem jakzüka kibalenbua aoba yamai jateper. Adianu rongnung tebur dang Odi, tetsür dang Oya ta ajar. Parnok dak jakzükba yamai jateper. Tebur chirtemi tebu teti dang Oba Tambu, tenu dang Oba Tanubu aer tetsür dang onü ta ajar. Tebur chirnur-i tetsür chirnur tebur dang Anük aser tetsür dang, Amo ta ajar. Tetsür nungi jakzükba chirnurtemi, tetsü teti tenu aser parnok chirnur teburtem dang Oko ta ajar aser tetsür dang ojatanutsü ojatantsü ta ajar. Tebur chirnurtem ajak Odi Oya jateptsü aser tetsür chirnurtema kin balala süaka mezüng jakzükertem tashi Odi Oya jateptsü. Iba sülen tanaben parnok nungi jakzükba chirnurtem jaya jako parnok kibalenbu taren nung anatiba leni jateptsü. Mezüng chirnur nungi, tebur süli tetsür süli, semchir jakzüka joko parnok dang Obou, Otsü ta, semchir ta jatepa tarensen melentepa jaya jakoer.
Mapang agi item ajak mejembimatsü, saka tongtipang ka ajak asoshi shinür, tanü asenok asen tetsü tasoli toktsür bendang limai yimjeni arua pei ki yanglur senso küma alir saka asen ayak (identity) Aoer, Ao kin ta asenok adenba lokti tapu ajak nung iba Ayak bener alir. Saka asenok aikati asen oshi mejembir, kin kidong aibelena amshir, asen jaya jako memetet, sobaliba amatoker pei temeten sama-a odaktsür. Tatishitsü agi, pei kin masü tebou/tebu tenüng kin ama amshiba. Tebu Tedi, Tetsü Teko memetet, jaya jako amadoker, pi oshi agi jaya jakoba, Aoer-i Ao oshi mejembitetba. Iba ya dang memelenshira asen kin samatsü ana nung lir, anungji tsüraburi anir ajaki tanü nungi pei kidang, yimdong aser lokti nung Aoer o Aoer na Ao oshi agi jaya jakoa jemishinüa sobalibatsü ayongzüker. Chunglier-i Chungli oshi Mongsener-i oshi mamatoki kidang kibong nung tsüraburi tanur den jembitsüla.