Oshi tetezü ratet agi mangmangdaktsür

~ P. Renthy Jamir.

Tang asen Aor oshi tsütsü temelenshi terenlok nung tejakleni aodang tainrogotem kari ratet balala agütsütepba yagi koba-ang shitak ta lanur tazüngertem mangmangdaktsür. Ao oshi English oshi ama masü zülumen ojang aika nung ojangbo kasa saka tetezü ratet balala alir. Aser tetezü ratet shitakjibo (Dictionary meaning) osep nungji alitsüla, saka yangjia karbo ashishiteper ano osep nung mezülusembatema karbo alir. Ano asenok tang oshi ojang bushiteper asünung yangi Alphapet Y nungi ratet kar zülur, aser itemi Arok osep nung mali asünung tetezü ratet karbo yim kar nungbo tera balala alitsüa akok. Y nungi dang zülur tatsüba nung:

1)      Yanua – Ilaja pai ni kanga yanua repranger.

2)      Yangmejung – Jungogo. Nai magili asüba to Lanubai yangmejung tasür ajak benurogo. Pa ajungba asü.

3)      Yaksük, Yakma, Yakzük – Yaksük – süngdong yaksük. Yakma – ana küma yakma. Yakzük – süngsang yakzüka tsük.

4)      Yanglok, Yangtet – Korang nung hon yanglok. Tetsüng yangtet.

5)      Yangtem, Yangshi, Yimtem – Tzü yangtem, Totzü yangshi, Ayong tzü yimtem.

6)      Yangtok, Yangok – Chipo nung tzü yangtok, marok nung yangok.

7)      Yangtak – Jaja motet yangtaka ayu. Tzüla nung tzü maneni yangtak.

8)      Yamoktsümoka – Amoka reprang merametena tsübudaktsü.

9)      Yabang – Anü tesangwa agi yabang. Nisung tenüng  süra amokbangba, pari amokbanger, awabanger ayuba. Par akhüm nung aliba.

10)    Yalem – Aset atangdang piyang alenloktsü nüktang atangba.

11)    Yaren – Aren temoatsü. Yarenkaba.

12)    Yangpongdangla – Ya mesüng (only) yangpongdangla ka.

13)    Yangzümalem – Onsara anüalema jajar mapayim mayim.

14)    Yatrem – Ammang tiyong, ayatrem.

15)    Yangerpanger – Tejak tebang tobur ajung tereprangtsü.

16)    Yanglayangshi – Tayang kepzüktep mang yangtep.

17)    Yakpak – Tematsük. Tapu yakpak.

18)    Yatsü, Yaloktsü – Kinungtsüi auso nung aut yatsü kinungbui mijang yaloktsü.

19)    Yasep – Süng maka mi yasepa ayu.

20)    Yakonung – Yasüng jakdang ammang dang yakonung ajar.

21)    Yimbang, Yimbang – Par ken o yimbang ia bendang. Azü agi yimbang.

22)    Yimkongyimchi – Yimer ajaki amshiba tsük metedba yimchi.

23)    Yimpetzük – Samesa nübu kibong angko majung.

24)    Yimsükosü – Kolen nungi ka yimsükosü ka agi tetsü mesük.

25)    Yimsükeper – Yimer ajak dang tesüba.

26)    Yimsa, Yimsa – Yimsa ishishi yimsar ayok. Tezüng nung lung yimsa ao.

27)    Yimki, Yimlu – Milatsürla ya yimki aper. Ozü yimlu achi.

28)    Yimto, Yimtet – Pai alu yimtor toktsü. Pai alu tulu ka yimtet.

29)    Yimsüyimpong – Tamangba yimsü balala ajak.

30)    Yimjenpongjener – Yim balala nung lia nemzür.

31)    Yimret – Yim tejen.

32)    Yimlanur – Yimdak lanurtem.

33)    Yimnanur – Yim tilapur nokjusanger.

34)    Yimsoyimosonger – Yimdak tashi tawar ken o meteter.

35)    Yimleni – Mesüktep. Tetsü yimleni ao tetsü mesük.

36)    Yimlema – Tera kata – Yimlema manüng agütsü.

37)    Yimlir – Yim ka nungkulem lisemer. Yimdak yimlir.

38)    Yimzür – Sü achidang yimer bendang yim sema yar tsüngsangi aoba.

39)    Yimshi – Ozü chanu rüzükba tesep nungi yimshia ao.

40)    Yimdongkazür – Tanur yimdong nung kazür küm 6-7 nungi.

41)     Yiamatar – Yiar nisung nüchinülem masü.

42)     Yimrongtur – Arürleper, Arür aleperbo mangkotrongi atur.

43)     Yimtsü – Yimdak melangmepu yimtsü aten.

44)     Yimyayimku – Talitsü bushia liyalikonga bushia senzü.

45)     Yimmah – Ita anüng nung aliba mali samaba. Yimmah yisüng.

46)     Yimdongnen – Tarutsü atema yabo ta rezünga ayuba.

47)     Yimzük – Alu tuluka yimzük. Mamatzü yimzük, an yimzüka alu.

48)     Yimyaliru – Libaliru ama yimyaliru masü. Yimyaliru nisung ka taliba tereprangtsü jaklaliru yimya.

49)     Yipzük – Konung atema mejangba len tom nung yipzüker aru.

50)     Yipong – Aniasüngdang tebursangi tetsürla nem yipong agütsür.

51)     Yibong – kari lasang ta ajar, Lano enoker yokba.

52)     Yinbong – Prangbong nung yin tebong aliba.

53)     Yinzük, Yitok – Mi agi arem ronga aliba yizüka ayu. Meyi yizük. Ano kelen yitoka toktsü.

54)     Yipsük – Mejangdang tekong yipsük.

55)     Yioktsü, Yitoktsü – Yimi nübu ka yioktsü. Nübu ka yitoktsü, züngoktsü, züngtoktsü.

56)     Yinküp – Yin tapu. Tetyatsü yinküp mei teti anema alir meshiranger.

57)     Yinpak – Yin tapak, Tetyatsü yinpak nemok. Tebilemtsü agi asüng.

58)     Yaojala – Taoksatsü tetsübutsü ajurudang yaojala ta ola adoker.

59)     Yangoktsü – Tebang nung sotzü tera yangoktsü, kecha machir.

60)     Yangketa – Tashi mait anarongdena yangketa atu.

61)     Yangzüka Tanemi yangzüka ao. Tobur yangzüka alua ajung.

62)     Yazüka – Lenmang lenka arem yazüka alu.

63)     Yinshi – Kima tasüng tzü yinshia ayu.

64)     Yinzük – Kumzük mongnüi an sür oa aliba yinzüka ayu.

65)     Yintok – Ani tsük chia aliba yintok.

66)     Yinüng – Yi atema piyazü yangludang yinüng ai enoker.

67)     Yikujok -Yi ajepdang tejok aluba.

68)     Yimeso, Yikulangbong – Yi züa bener senzüba, yi asemba.

69)     Yisaam  – Yi saa ayuba aam oshi.

70)     Yisapo – Chipo tulu. Piya nema yi saa ayuba.

71)     Yongma, Yongshi – Tanuri tetsü mama yongma, mama yongshi. Yongzük yongto yonger anüng yongtor yutsü.

72)     Yongdang – Nokdang. Imnayongdang, Imiyongdang.

73)     Yongbang – Yongbang agi tepo tushi. Tzüla yongbang tsünglu aru.

74)     Yong – agi kwi yong ayoktsü pa sentsü yong agutsü.

75)     Yokchi – Ayokba jenjang Batio yokchi majung jenjang ajem.

76)     Yongjong – Yong agi atakba jong. Karbo shiruru teküp agi yanglur.

77)     Yinjong – Kilem nung atongba yin.

78)     Yongju – Yong taju shi ango atuba.

79)     Yongna, Yongsem – Temeyong ana tasazük asem tasazük.

80)     Yongtsü – Ana tetsüngda nena yongtsü pa  mejangdakjang.

81)     Yongyima – Anisüngzüka ken yongyima menang.

82)     Yuba – Kaangka yabo yuba sür yualir tangabaji bener arung.

83)     Yuanebla – Aiür dang ajaba.

84)     Yushishi – Takang masü jara amala zep ta malen yushishir.

ABCD metesür trok nungi Y nung item ojang ishika ya agiteta meteta alitsü zülur, tongtibang masübatema lir. Kechiyong itemi Aoo osep nung mali. Aor oshi tsütsü mongin aika ali nung tetezü ratet nung aiben metongshiteper. Asenok yim balala shia ola osü balala. Ano Aori tongtibang oshi ana jembir. Jungli aser Mongsen. Saka Arok zülubo Jungli oshi nung zülua azünger. Aser T. Meren Pauli ashiba ama kodang Mongsen oshiji enoka züludir Mongsen oshiji samatsü aser tongtibang oshi kaji wazüka ayutsüla. Langpangkong nung tetyatsü, “Mongsentsüri Mongsen o mashi Ama” ta jembir. Kubo kupok temesüng agi alener Mongsen o-bo mashi. Oshi samadaktsü. Anungji  asenok ajaki ya angateta alitsü tim ta bilemer.